ra ở nhiều lĩnh vực mà công nghệ đã giúp làm việc từ xa trở nên hiệu quả
và năng suất – như tư vấn, marketing, viết lách, thiết kế… Khi thị trường
nhân tài trở nên dễ dàng tiếp cận, thì những người ở trên đỉnh chóp thị
trường sẽ tha hồ phát triển trong khi số còn lại phải chịu thiệt thòi.
Trong một nghiên cứu tiền đề cho hội thảo năm 1981, nhà kinh tế học
Sherwin Rosen đã tìm ra công thức đằng sau những thị trường “người
thắng ăn cả” này. Một trong những thành phần then chốt để tạo nên hình
mẫu tài năng của ông – được gán ngẫu nhiên cho biến số q trong công thức
– là một thừa số có “tính thay thế không hoàn hảo”, mà theo Rosen giải
thích: “Nghe một loạt ca sĩ hạng xoàng hát cũng không bằng nghe một
nghệ sĩ xuất sắc trình diễn.” Nói cách khác, tài năng không phải là một món
hàng bạn có thể mua theo số lượng lớn và kết hợp lại để đạt đến các cấp độ
cần thiết: Phần thưởng chỉ dành cho người giỏi nhất. Vì vậy, nếu đang ở
giữa chợ, nơi người mua có quyền tiếp cận mọi người bán và giá trị q của
mọi người đều rõ ràng, người mua sẽ chọn thứ tốt nhất. Ngay cả khi lợi thế
tài năng của người tốt nhất cũng chỉ nhỉnh hơn một chút, thì những siêu sao
vẫn sẽ giành được lợi thế lớn trên thị trường.
Vào những năm 1980, khi nghiên cứu hiệu ứng này, Rosen tập trung chủ
yếu vào các ngôi sao điện ảnh hay ngôi sao ca nhạc, nơi đã sẵn có thị
trường rõ ràng, chẳng hạn như các cửa hàng âm nhạc và rạp chiếu phim, tại
đó khán giả được tiếp cận những nghệ sĩ khác nhau và có thể ước lượng
chính xác tài năng của họ trước khi đưa ra quyết định mua hàng. Sự phát
triển nhanh chóng của công nghệ truyền thông và phối hợp đã biến nhiều
thị trường bản địa thành một khu chợ toàn cầu. Công ty nhỏ tìm kiếm một
lập trình viên máy tính hay một tư vấn viên quan hệ công chúng giờ đây đã
có thể tiếp cận thị trường quốc tế bạt ngàn tài năng theo cách thức tương tự
như người hâm mộ âm nhạc tại các thị trấn nhỏ lờ đi những nghệ sĩ chơi
nhạc địa phương để đến cửa hàng đĩa mua album từ những ban nhạc đỉnh
nhất thế giới. Nói cách khác, hiệu ứng siêu sao ngày nay có tầm ảnh hưởng
rộng rãi hơn so với những gì Rosen tiên đoán từ 30 năm trước.
