“Đêm, mưa rơi xào xạc trên những khu vườn hoang vắng, tĩnh lặng,
sương mù từ những cánh đồng cỏ bay qua và thế là cả cuộc đời cũng qua
nốt.” Không hiểu sao Kuzmin lại nghĩ như thế.
Chàng bỗng thấy muốn ở lại đây. Chàng yêu những tỉnh lỵ Nga, nơi
đứng ở thềm nhà cũng có thể nhìn thấy những cánh đồng ở bên kia sông,
những con đường rộng bò lên núi, những chiếc xe chở rơm trên những
chuyến phà. Tình yêu ấy làm cho chính chàng cũng phải ngạc nhiên. Chàng
sinh trưởng ở phương Nam trong một gia đình miền biển. Cha chàng để lại
cho chàng tính ham thích tìm tòi, những bản đồ địa lý và cuộc sống lang
thang. Vì thế chàng đã trở thành nhân viên họa đồ. Kuzmin đã coi việc chọn
nghề là ngẫu nhiên. Chàng nghĩ, nếu sinh ra vào lúc khác, có khi mình đã là
thợ săn hoặc người đi tìm đất mới. Chàng thích nghĩ về mình như thế,
nhưng chàng đã nhầm. Tính tình chàng không có có gì giống người làm
những nghề kia. Kuzmin nhút nhát và hiền lành đối với xung quanh. Những
sợi tóc phơn phớt bạc tố cáo tuổi chàng. Nhưng nếu nhìn người sĩ quan tầm
thước, gầy gò không ai dám đoán chàng quá ba mươi.
Chiếc xe ngựa cuối cùng rồi cũng đi vào tỉnh lỵ tăm tối. Chỉ có một
ngọn đèn xanh cháy sáng sau cửa kính một ngôi nhà, chừng là hiệu thuốc.
Đường phố dẫn lên núi. Người đánh xe bỏ chỗ ngồi, bước xuống cho xe nhẹ
thêm. Kuzmin cũng xuống theo, chàng đi tụt lại sau xe một quãng và bất
thần chàng cảm thấy cả cái kỳ quặc của đời mình. Ta đang ở đâu đây? -
chàng nghĩ - Cái tỉnh lỵ Navôlôki nào đó, một nơi xa vắng, móng ngựa làm
bật ra những tia sáng. Ở đâu đây có một thiếu phụ mà ta không biết. Ta phải
chuyển cho nàng, giữa đêm hôm khuya khoắt như thế này, một bức thư
quan trọng và chắc chắn không phải là một bức thư vui. Hai tháng trước
đang còn là mặt trận, nước Balan, con sông Vixoa êm đềm và rộng. Thực
kỳ quặc! Và cũng thực là thú vị!
Xe đã đi qua đồi. Ông lão rẽ ngang vào một phố. Những đám mây đen
có chỗ đã tản ra và trong cái đen tối trên đầu, đây đó lấp lánh một vì sao.
