52
Về Thiền Tập
Làm cho tâm tĩnh lặng là tìm ra điểm cân-bằng đúng đắn. Nếu chúng ta quá
cố thúc cái tâm, nó sẽ đi lố điểm cân bằng đó; nhưng nếu chúng ta cố gắng không
đủ, thì nó sẽ không tới được điểm cân bằng đó.
Thông thường, tâm của chúng ta (người phàm) là không tĩnh tại và tĩnh lặng,
nó cứ động vọng, lăng xăng mọi lúc mọi nơi. Chúng ta phải làm cho tâm mạnh
mẽ. Làm cho tâm mạnh và làm cho thân mạnh là không giống nhau. Để làm cho
thân mạnh ta phải tập thể dục, gồng gánh, vận động để kết quả làm cho nó mạnh
chắc hơn. Nhưng làm cho tâm mạnh có nghĩa là làm cho nó bình an, chứ không
phải đi suy nghĩ này nọ. Đối với hầu hết kẻ phàm phu như chúng ta, tâm đã chưa
từng được bình an, nó cũng chưa bao giờ có được năng lực tập trung (định tâm,
samādhi)
, do vậy chúng ta phải thiết lập nó ở trong một giới hạn. Chúng ta ngồi
thiền, ở cùng với cái “người biết”.
Nếu chúng ta cố ép hơi thở quá dài hay quá ngắn, chúng ta mất cân bằng,
tâm sẽ không được bình an. Giống như khi chúng ta bắt đầu đạp bàn đạp máy
may. Đầu tiên chúng ta phải thử, nhấp, nhịp sao cho bắt nhịp được với đà của bàn
đạp, sau khi nhịp và đà đã hòa hợp cân bằng chúng ta mới có thể may đồ thẳng
thớm một cách nhẹ nhàng. Theo dõi hơi thở cũng vậy. Chúng ta không quan tâm
nó ngắn hay dài, yếu hay mạnh ra sao, chỉ cần nhận biết nó. Đơn giản là cứ để
mặc nó, chỉ cần nhận biết theo nhịp thở tự nhiên của nó.
Khi nào được cân bằng, chúng ta lấy hơi thở làm đối tượng thiền của ta. Khi
thở vào, điểm bắt đầu hơi thở là ngay chóp mũi, điểm giữa là ngay giữa ngực và
điểm cuối là ở bụng. Đây là con đường hơi thở vào. Khi chúng ta thở ra, chỗ bắt
đầu là bụng, chỗ giữa là giữa ngực, và chỗ cuối là ngay chóp mũi. Cứ đơn thuần
nhận biết hơi thở ở chóp mũi, giữa ngực và bụng (theo hơi thở vào), rồi từ bụng,
đến chỗ giữa ngực và chóp mũi (theo hơi thở ra). Chúng ta chú tâm nhận biết ba
điểm tiếp xúc này của hơi thở để làm cho tâm mạnh vững, làm hạn chế các hành
vi khác của tâm, nhờ đó sự chú tâm chánh-niệm và sự tự-tỉnh giác có thể khởi
sinh và phát huy dễ dàng.
