bản chất bẩm sinh của mọi sự thể. Nếu ta muốn tìm thấy cái gì chắc chắn và
thường hằng thì chắc là không có gì, chỉ có tính vô thường chính là điều thường
hằng và chắc chắn. Khi thấy được vô thường là điều chắc chắn hiển nhiên, ta sẽ
được bình an.
Nhiều người cho rằng phải thiền tập ở trên đỉnh núi cao hiu quạnh thì mới có
được sự bình an. Ta có thể được bình an trong chốc lát. Nhưng đến khi những thứ
ô trọc của sự sống bắt được ta, ta lại bắt đầu bất an, ta thấy đói, khát, gục. Rồi ta
cũng phải xuống núi vào xóm làng phố chợ. Nhiều thức ăn thức uống và tiện nghi
ở đó. Rồi ta lại thấy nơi đông người quấy nhiễu sự tu hành của ta—lại đi tìm nơi
vắng vẻ khác.
Thực vậy, người thấy khổ khi sống cách ly là người ngu dại. Người thấy khổ
khi sống với người khác cũng là người ngu dại. Giống như sống cứ mang theo
miếng thịt. Sống một mình, thịt vẫn hôi thúi. Sống với người khác, thịt cũng hôi
thúi. Tại sao cứ mang thứ hôi thúi theo mình như vậy.
Nếu ai quá nhạy cảm nên khi sống chỗ đông người thì cảm thấy bất bình an,
điều đó chỉ cũng đúng một phần. Tuy nhiên, nhờ sống trong môi trường đó mà
người ấy có thể phát sinh trí tuệ. Tôi tu dưỡng trí tuệ ở những chỗ có rất nhiều đệ
tử xung quanh. Phật tử tại gia đến thăm đông đúc, nhiều tu sĩ cũng đến ở lại tu
học cũng đông đúc, và số đông đó lại chín người mười ý. Tôi phải nếm trải nhiều
điều khác nhau. Nhờ đó sự nhẫn nhịn của tôi càng mạnh mẽ hơn. Tôi đã quen
chịu đựng và vẫn tu tập bình thường. Từ đó, mọi sự trải nghiệm trở thành có ý
nghĩa. Nhưng nếu chúng ta không hiểu được ý nghĩa đó một cách đúng đắn, thì ta
không có giải pháp nào. Sống một mình cũng tốt—cho đến khi cảm thấy chán
chường. Rồi ta lại nghĩ đến việc sống với nhiều người. Ăn uống đơn giản cũng
tốt, nhưng khi có nhiều món ăn cũng tốt. Chúng ta phải sống theo hoàn cảnh, bởi
vì chẳng có cách nào ta giải quyết cái tâm một lần và tất cả. (Tâm con người
không phải đơn giản như vậy.)
Khi đã nhìn thấy tất cả mọi sự đều không đáng tin cậy, chúng ta xem chuyện
số ít hay số nhiều cũng là điều không chắc chắn, và không dính mắc vào họ.
Chúng ta chỉ chú tâm vào giây phút hiện tại, bất cứ nơi nào có thân ta ở đó. Nhờ
vậy, ở cũng được. Đi cũng được. Mọi thứ đều được, bởi vì chúng ta tập trung tu
tập chỉ để nhìn thấy cách mà tất cả mọi sự đích thực diễn ra như-chúng-là.
