biết điều đó là đúng hay sai, đúng hay sai là do người đó nghĩ mà thôi. Bất kỳ
giáo lý nào bạn cũng nên đem nó vào bên trong mình và thực hành nó để chứng
thực xem nó đúng hay sai, ngay tại đây và bây giờ.
Sự tu tập của mỗi người là khác nhau, vì mỗi người có căn trí khác nhau.
Chúng ta đến gặp các thiền sư và cố học hiểu cách tu của họ. Chúng ta nhìn vào
phương pháp (pháp môn) và tư cách của họ, nhưng những thứ đó chỉ là thứ bên
ngoài đối với chúng ta. Nếu ta cứ lo học theo người khác mà không tự tu, thì
những nghi ngờ vẫn luôn còn trong tâm. “Tại sao thầy này tu cách này? Tại sao
thầy kia tu cách kia? Tại sao thầy này dạy nhiều, còn thầy kia thì dạy ít, và thầy
nọ thì chẳng dạy điều gì?”. Kiểu nghi vấn này càng làm ta rối trí.
Tìm ra cách tu tập đúng đắn cho mình là việc của mỗi người, chứ không phụ
thuộc vào những điều các thầy đã nói. Chúng ta có thể học tập theo gương người
khác, nhưng quan trọng là phải biết nhìn vào bên trong mình để tự mình dẹp bỏ
sự nghi ngờ. Do vậy, Đức Phật đã dạy vị trưởng lão kia hãy chánh niệm vào giây
phút hiện tại, đừng để tâm ông ta trôi giạt về quá khứ hay tương lai.
Do vậy trong mọi lúc hãy theo dõi tâm mình. Dù thế sự thế nào, điều đó
không là vấn đề—chỉ cần nhìn thấy chúng là không chắc chắn, chúng chỉ là vô
thường. Đây là cách duy nhất Phật đã dạy cho vị trưởng lão. Thông qua việc tự
thân tu tập, ông ta có thể nhìn thấy pháp (dhamma), chứng ngộ là việc tự thân
chứng nghiệm bên-trong thân-tâm mình.
Vòng luân hồi sinh tử (samsara), giống như cái vòng cuốn xoáy, ta không
cần chạy theo nó. Nó chạy giáp vòng, nó quá nhanh. Nếu vậy ta chỉ nên đứng lại
một chỗ, cứ để nó quay. Con thằn lằn có thể cố chạy theo nó; ta cứ đứng yên và
nhìn thấy con thằn lằn quay lại và quay lại nhanh chóng. Nó rất nhanh, đó là
những vòng lặp lại của vạn pháp thế gian. Nhưng đối với người có trí tuệ, điều đó
không sao. Nếu một người biết chánh niệm thì trong mọi tình huống mọi sự đến
rồi đi, cứ quan sát và nhìn chúng đến-đi, có-mất, sinh-diệt, chẳng có gì hại đến
tâm ta.
