tưởng sai lầm (tà kiến) và những khuynh hướng xấu (gông cùm) thì quá chắc
chắn và gần như không phá bỏ được. Chúng ta cũng chẳng biết gì về chúng. Do
vậy bậc trí hiền nói việc thay đổi sự hiểu biết sai lạc (tà kiến) thành sự hiểu biết
đúng đắn (chánh kiến) là việc khó làm nhất.
Đối với chúng ta là những chúng sinh phàm tục (putthujana), để tiến bộ
thành chúng sinh đạo hạnh (kalyanajana) là điều không dễ dàng. Putthujana là
người còn bị ngu mờ, người ở trong bóng tối. Kalyanajana là người đã thắp sáng
nhiều thứ, người ở trong ánh sáng. Những thánh nhân dạy mọi người thắp sáng,
nhưng họ không làm theo bởi vì họ không hiểu họ đang ở trong bóng tối. Do vậy
họ cứ mãi trôi dạt trong trạng thái ngu mờ và vô minh.
Nếu ta gặp đống phân trâu trên đường, ta không nghĩ đó là của ta và không
muốn nhặt lấy nó, bởi vì ta biết rõ nó là cái gì.
Đó là thứ chỉ tốt đối với những người không sạch. Cũng như thứ bất thiện là
thức ăn của người xấu. Nếu chúng ta khuyên họ làm điều tốt, họ sẽ không làm, họ
thích làm theo cách của họ, bởi vì họ không hiểu được sự nguy hại của những
điều bất thiện. Khi không nhìn thấy sự nguy hại thì họ không cần tu sửa. Nếu ta
nhận ra phân trâu là gì, ta sẽ nghĩ “Ồ, cả đống phân trâu của ta chẳng có giá trị
bằng một phân vàng!”, và vì vậy ta thích vàng hơn; chẳng ai cần phân trâu làm
gì. Nhưng nếu ta không nhận ra phân trâu là gì, ta vẫn nhặt lấy nó và làm chủ của
nó.
Đó là thứ chỉ ‘tốt’ đối với người không trong sạch. Vàng bạc, châu báu được
cho là những thứ quý giá trên đời người. Thứ hôi thối chỉ ‘tốt’ cho ruồi nhặng và
côn trùng. Nếu ta cầm bó hoa tươi, ruồi chẳng thèm bu tới. Ngay cả bạn trả tiền
cho chúng, chúng cũng chẳng thèm đến. Nhưng ở đâu có xác chết sình thúi, ở đâu
có mùi hôi thúi tanh tưởi, chúng sẽ bu đến đó. Tà kiến cũng giống như vậy. Tà
kiến là kiểu như vậy. Thứ gì là thơm ngọt đối với loài ong thì chẳng ngọt thơm
đối với ruồi nhặng. (Người dơ bẩn bất thiện chỉ thích làm việc dơ bẩn bất thiện.
Tâm từ bi hay đạo đức là thứ khó nuốt đối với họ.)
Chuyện kể có hai người bạn thân. Sau khi chết, một người được tái sinh
thành thiên thần ở cõi trời trong sạch, người kia tái sinh thành con giòi trong
đóng phân. Thiên thần được phú cho nhiều năng lực siêu phàm, có thể nhớ lại
người bạn trong quá khứ. Vị thiên thần dùng thiên nhãn minh để tìm bạn và thấy
bạn đang là con giòi trong đống phân. Vị ấy hóa mình vào đống phân để bạn
