cũng như chim trong lồng. Chúng ta không vượt qua tình trạng ở trong lồng. Ta
nghèo, ta đang sống trong lồng. Dù ta giàu có, ta vẫn sống trong lồng. Dù ta có
đang ca hát hay nhảy múa thì cũng đang ca hát và nhảy múa trong lồng.
Lồng là cái gì? Đó là giới hạn. Đó là lồng của sự sinh, lồng của sự già đi,
lồng của sự bệnh yếu, lồng của sự sẽ chết. Nói cách khác, chúng ta đang bị giam
cầm trong thế giới này. “Đây là của ta”. “Đó là của ta”. Nhưng chúng ta không
biết đích thực ta là gì và ta đang làm gì. Đích thực thì những gì chúng ta đang làm
chỉ tích thêm sự khó khổ cho bản thân mình. Không phải những gì xa vời làm ta
khổ, mà chính những thứ ngay bên trong ta, nhưng chúng ta chẳng chịu nhìn vào
trong. Cho dù chúng ta giàu có và sung sướng, chúng ta cũng không thoát khỏi
già, bệnh, chết. Đó chính là sự khổ (dukkha) ngay tại đây và bây giờ.
Việc đau bệnh không phải là xa vời. Nó có thể xảy đến bất cứ lúc nào. Nó
giống như ta đã ăn trộm cái gì: bất cứ lúc nào ta cũng có thể bị bắt tù vì điều đó.
Đó là tình cảnh của chúng ta. Đó là thực trạng của chúng ta.
Chúng ta tồn tại cùng với những thứ hiểm nguy, giữa những mối hiểm họa
và vấn nạn. Già, bệnh, chết thống trị đời ta. Chúng ta không thể đi chỗ khác,
không thể thoát khỏi chúng. Chúng có thể đến với ta bất cứ lúc nào— chúng luôn
luôn có cơ hội để xảy đến với ta. Do vậy, ta nên nhìn nhận chúng, và chấp nhận
tình cảnh của mình. Giống như ta phải tự bào chữa cho mình, thì bản án sẽ nhẹ
hơn. Nếu ta chấp nhận và không bào chữa cho mình, ta phải chịu án nặng hơn.
Nếu ta tự bào chữa, chúng sẽ nhẹ tay với ta hơn—ta sẽ không bị tra tấn truy tội
lâu nữa. (Nếu ta không nhìn nhận khổ, khổ sẽ càng ngày càng nặng hơn đối với
chúng ta. Nếu ta không nhìn nhận khổ, khổ sẽ càng nghiêm trọng hơn.)
Khi thân này được sinh ra, nó không thuộc về ai cả. Giống như cái thiền
đường này. Sau khi được xây, nhện đến ở. Thằn lằn đến ở. Tất cả mọi côn trùng
và bò sát đều có thể đến ở. Thậm chí rắn cũng vô ở. Bất cứ kiến, gián, mọt, ruồi,
mèo, chuột...đều có thể vô ở bất cứ lúc nào. Đó là nhà của mọi vật.
Những thân này của chúng ta cũng vậy. Chúng không phải của chúng ta.
Chúng ta đến ở trọ trong các thân và tùy thuộc vào chúng. Bệnh, đau, già...đến ở
trong thân, và ta cũng chỉ là kẻ ở chung trong thân. Đến khi các thân này trải qua
những khổ, già, bệnh, đau, rồi chúng tan rã và chết, đó không phải là ta chết.
