duy trì thân sống) thì thân tan rã, chết. Tất cả chúng ta đều đối diện với ‘số phận’
này. Nhưng hiện tại chúng ta không chịu đối diện với nó và điều tra về nó.
Cách tốt nhất là điều tra tìm hiểu về nó. Thời bây giờ con người vẫn không
ngừng nghiên cứu điều tra về ung thư, nhưng dường như họ cũng chưa tìm ra
cách trị nó. Tại sao họ không điều tra nghiên cứu luôn về căn bệnh “chết”? Tìm
ra phương thuốc bất tử thì tốt nhất, phải không. Căn bệnh chết còn đáng sợ hơn
bệnh ung thư. Tôi vẫn thường nói rằng, căn bệnh chết thực sự đáng quan tâm hơn
nhiều. Tại sao mọi người không tìm hiểu nó? Nếu chúng ta biết suy nghiệm về
điều này, có thể chúng ta sẽ ưu tiên nghiên cứu tìm hiểu về căn bệnh “chết”.
Người ta lo lắng nhiều về căn bệnh ung thư. Nhưng nghĩ ra căn bệnh “già” còn tệ
hại hơn ung thư. Căn bệnh chết thì tất cả mọi người đều đã bị dính rồi. Tất cả mọi
chúng sinh. Người bị bệnh ung thư bị chết. Người không bệnh ung thư cũng chết.
Do vậy, căn bệnh “chết” mới thực sự đáng để phân tích, điều tra, tìm hiểu.
Khi chúng tôi dạy các Phật tử quán tưởng về cái chết, họ liền phản ứng
“Không, đừng nói về cái chết. Chúng tôi không muốn nghe. Chúng tôi không
muốn làm đâu”. Cách nghĩ như vậy thật là sai lầm. Căn bệnh chết chính là căn
bệnh nan y mãn tính của kiếp người. Phật muốn chúng ta nhìn vào lẽ thực này và
hiểu rõ tất cả mọi chúng sinh đều ở trong tình cảnh này. Đó là lẽ thật, đó là sự
thật không thể chối cãi được, do vậy Phật dạy chúng ta đừng quên sự chết, đừng
ảo tưởng này nọ. Nếu chúng ta tập quán tưởng (quán niệm, chánh niệm) về sự
chết một cách thường xuyên, chúng ta sẽ không còn tâm hãm hại người khác và
vật khác nữa. Ta sẽ thấy chẳng có lý do gì phải làm chuyện xấu ác và ta mang
theo tâm niệm vô-ác đó cho đến tận khi chết. Đó là tâm niệm mang lại lợi lạc cho
mình, cho gia đình, và cho mọi người trong xã hội. (Khi hiểu được lẽ sinh tử,
nhận ra ta cũng chẳng hơn gì người và vật khác, nên tâm từ bỏ ác nghiệp. Tâm
trở nên vô ác, hiền lành).
Nhiều người đã lỡ làm nhiều điều xấu ác thì bắt đầu tránh bỏ chúng, tránh
bỏ lối sống cũ. Những nghiệp bất thiện chưa làm thì tránh đi. Sự ô nhiễm bất
thiện của tâm cũng dần dần giảm đi. Rồi khi ta chia sẻ với người khác về một lối
sống hiền lành và vô ác, ta sẽ tận tâm làm gương cho họ và giúp đỡ họ tu sửa.
Tưởng tượng đến một người bị kết án tử hình: trong 15 ngày, hoặc một
tháng, người ấy bị bịt mặt đứng trước đội hành quyết. Đời ta cũng như vậy thôi,
rồi cũng đến lúc “phải” chết. Vậy chúng ta nên tiêu dùng thời gian ra sao khi cái
