trái tim và tâm không thể được do lường bằng những tiêu chuẩn bên ngoài. Nếu
tâm đang được bình an, cứ để cho nó bình an. Những mức độ thâm sâu của sự
bình an (như tầng thiền định) là có thực. Về cá nhân tôi, tôi không biết nhiều về
lý thuyết tu tập. Khi tôi đã trở thành Tỳ kheo đã ba năm, lúc đó tôi vẫn chưa biết
trạng thái định tâm (samādhi) thực sự là gì. Tôi cứ luôn nghĩ suy về nó và cố hình
dung về nó khi đang thiền tập, nhưng lúc đó tâm tôi càng thêm bất an và xao lãng
hơn trước đó! Số lượng nghĩ suy càng lúc nhiều thêm. Khi không thiền tập tôi
thấy bình an hơn. Tội nghiệp tôi, sao khó thiệt, cứ bực bội quay quất! Nhưng mặc
dù gặp nhiều trở ngại như vậy, tôi vẫn không nản chí bỏ cuộc. Tôi cứ tiếp tục tu.
Khi nào tôi không cố gắng làm điều gì thì tâm tương đối được bình an. Nhưng hễ
khi nào tôi cố làm cho cái tâm hợp nhất đạt định, thì tâm bị động vọng không còn
kiểm soát được. ''Chuyện gì đang xảy ra ở đây, tại sao lại xảy ra như vậy'', tôi cứ
tự hỏi.
Sau này tôi mới nhận ra việc thiền có thể ví như tiến trình thở vậy. Nếu
chúng ta cố o ép hơi thở ngắn, dài, sâu hay cạn, thì điều đó rất khó làm được. Tuy
nhiên nếu chúng ta cứ đi thả bộ và thậm chí không để ý mình đang thở, thì lúc đó
tâm cực kỳ thư thái. Do đó, tôi suy ra rằng: ''À, có thể đó là cách tâm vận hành!''.
Khi một người đi thả bộ không để ý đến hơi thở thì hơi thở đâu có làm người ấy
khổ, đúng không? Đúng vậy, lúc đó chỉ cảm thấy thư giãn. Nhưng khi tôi ngồi
suốt và quyết tâm thệ nguyện sẽ thiền cho được tâm an, thì ngay đó đã tạo sự
dính chấp và ràng buộc một cách miễn cưỡng. (Sự dính chấp ràng buộc là ngược
lại với thiền, bởi thiền là là sự buông bỏ). Khi tôi cố kiểm soát hơi thở cạn hay
sâu, thì nó chỉ càng thêm áp lực hơn trước đó. Tại sao? Bởi vì năng lực ý chí tôi
đang dùng đã bị ô nhiễm bởi sự dính chấp và ràng buộc. Tôi không biết điều gì
đang diễn ra. Mọi sự thất vọng, bực bội và khó khăn đó đang có mặt bởi tôi đang
mang dục vọng vào sự thiền.
Sự Bình An Không Lay Chuyển
Tôi từng ở trong một cái chùa trong rừng, cách làng xóm khoảng nửa dặm.
Một tối nọ dân làng tổ chức ăn uống tiệc tùng rất ồn ào, lúc đó tôi đang đi thiền.
Chắc cũng đã hơn 11 giờ tối. Từ buổi trưa ngày hôm đó trong tôi cảm giác rất lạ
thường. Tâm tôi rất tĩnh lặng. Hầu như chẳng có nghĩ suy nào. Tôi cảm thấy rất
thư thái và bình thản. Tôi đi thiền cho đến khi thấy mệt, nên tôi quay lại ngồi
trong cái lều mái rơm của tôi. Khi tôi ngồi xuống, tôi chưa kịp tréo hai chân thì lạ
