28
Sự Tĩnh Lặng và Trí Tuệ
Sự tĩnh lặng của thiền thường được phân thành hai loại bình an—sự bình an
nhờ định và sự bình an nhờ trí tuệ.
Trong sự bình an nhờ định (thiền định), chúng ta loại bỏ mọi hành vi và tiếp
xúc với mọi thứ bên ngoài. Mắt phải lánh xa cảnh sắc, tai lánh xa âm thanh. Rồi
nhờ sự không nghe, không thấy...ta được tĩnh lặng. Loại tĩnh lặng này cũng đáng
quý, nhưng nó không phải là tột cùng và cao quý nhất. Nó là trạng thái ngắn ngủi
và không đáng dựa vào. Khi giác quan nào tiếp xúc với đối tượng bên ngoài gây
nên dễ chịu hay khó chịu, thì tâm sẽ bị thay đổi (phản ứng), vì nó luôn muốn có
sự dễ chịu và không muốn sự khó chịu. Do đó, tâm luôn chạy theo hoặc tránh xa
những đối tượng bên ngoài, và như vậy không sinh trí tuệ, bởi vì người thiền luôn
cảm thấy mình bất bình an vì những thứ bên ngoài tác động. Ngược lại, nếu ta
chịu nhìn trực tiếp vào mọi thứ đang diễn ra, ta sẽ nhận ra rằng sự thiếu tĩnh lặng
không phải do những đối tượng bên ngoài, mà do sự hiểu biết sai lầm của chúng
ta.
Khi chúng ta quyết định đi tìm sự tĩnh lặng trong thiền, chúng ta có thể tìm
một nơi yên tĩnh nhất, cách ly nhất, nơi ta không gặp phải những cảnh sắc, âm
thanh, nơi không có gì làm quấy nhiễu bạn. Lúc đo tâm sẽ lắng lặn và an tĩnh vì
không còn những thứ quấy nhiễu nó. Tuy nhiên, hãy xem xét kỹ về điều này. Sự
an tĩnh đó chẳng bền lâu và tâm bạn cũng chẳng mạnh mẽ gì. Khi vừa bước ra
khỏi nơi yên tĩnh đó, các giác quan bắt đầu tiếp xúc với những thứ bên ngoài, tâm
ta lại lập tức cảm nhận liên tục mọi thứ dễ chịu và khó chịu, sướng và khổ, vui và
buồn, muốn và không muốn, tham và sân, thích và ghét, và tâm bị quấy động liên
tục. Lúc đó bạn sẽ hiểu được loại tĩnh lặng đó là không thực.
Mọi thứ xảy ra trong phần trải nghiệm của bạn chỉ đơn giản xảy ra như nó
là. (Mọi thứ chỉ là vậy, như chúng là). Nhưng khi thứ gì làm ta dễ chịu, ta cho thứ
đó là tốt. Khi thứ nào làm ta khó chịu, ta cho thứ đó là không tốt. Đó chỉ là do cái
tâm phân biệt gán nghĩa cho mọi thứ bên ngoài là tốt, không tốt; đẹp, không đẹp;
dễ chịu, khó chịu; sướng, khổ...mà thôi. Chuyện là như vậy. Nếu hiểu được
