chuyện là như vậy, chúng ta đã có được một “căn bản” để điều tra suy xét về mọi
sự vật hiện tượng, và nhờ đó ta có thể nhìn thấy được mọi thứ đích thực như-
chúng-là. Khi có được sự tĩnh lặng trong thiền, không cần phải nghĩ gì về sự tĩnh
lặng đó. (Không phải sự suy nghĩ làm chức năng suy xét. Sự suy nghĩ không phải
là chức năng điều tra, suy xét). Có một sự nhạy cảm. Và sự nhạy cảm đó mang
một số “phẩm chất thấy biết” được sinh ra từ cái tâm tĩnh lặng. Nhưng đó không
phải là sự suy nghĩ. Đó là một “yếu tố giúp giác ngộ” (giác chi) được gọi là sự
suy xét điều tra các sự vật hiện tượng (trạch pháp).
Sự tĩnh lặng đích thực trong thiền là loại tĩnh lặng không bị quấy động bởi
sự trải nghiệm và tiếp xúc giác quan. Như vậy sẽ có câu hỏi rằng: “Nếu đó là sự
tĩnh lặng, vậy tại sao vẫn còn cái đang diễn ra?”. Có thứ đang diễn ra bên trong
sự tĩnh lặng, nhưng đó không phải là thứ đang diễn ra theo cách bình thường, Khi
có thứ gì diễn ra bên trong sự tĩnh lặng, tâm thấy biết nó một cách cực kỳ rõ rệt,
và nhờ đó trí tuệ phát sinh. Chúng ta nhìn thấy cách mọi sự đích thực diễn ra, và
rồi sự tĩnh lặng trở nên bao-trùm- tất-cả. Khi mắt nhìn thấy hình sắc hoặc tai nghe
thấy âm thanh, chúng ta nhận biết chúng như chúng là.
Loại tĩnh lặng đích thực trong thiền không phải do việc cách ly, lánh trần.
Loại tĩnh lặng đích thực trong thiền có được sự tập trung tâm vào một chỗ, không
để tâm hướng đến bên ngoài, đó là sự tập trung mà không còn để tâm đến điều
khác. Đó là nguyên nhân tạo ra sự tĩnh lặng (định). Trí tuệ phát sinh từ sự tĩnh
lặng. (Tuệ khởi sinh từ định). Và sự thấy biết phát sinh ra từ sự không thấy biết
(những thứ bên ngoài). Tâm đi đến thấy biết từ trạng thái không thấy biết (vô
tâm) đó, từ việc học cách điều tra (trạch pháp) như vậy. Khi chúng ta có cả định
và tuệ, và bất cứ ở đâu, bất cứ đang làm gì, chúng ta cũng nhìn thấy sự thật.
Chúng ta hiểu biết rõ về sự sinh diệt của mọi trải nghiệm trong tâm. Sau đó chẳng
cần phải làm gì nữa, chẳng còn gì để tu sửa hoặc giải quyết. Chẳng còn suy đoán
gì và chẳng còn nơi để đến, chẳng còn giải thoát.
Chúng ta chỉ có thể giải thoát thông qua trí tuệ, đó là sự thấy biết mọi sự
đúng thực như-chúng-là và vượt qua chúng. Rồi ta tìm thấy sự nghỉ ngơi. Khi
chúng ta tu tập với mục tiêu, để hiểu biết mục tiêu và đạt đến mục tiêu, thì khi
chúng ta hành vi sẽ không còn lối nào bị thiệt hại. Khi chúng ta ngồi tĩnh tại,
không còn lối nào bị nguy hại. Trong tất cả mọi tình huống, không gì có thể làm
