D. Luật cạnh tranh
Trái với những giả định trong nhiều tài liệu hiện nay về vấn đề này, quản
trị doanh nghiệp không đơn giản chỉ là vấn đề được quan tâm của nội bộ
doanh nghiệp. Hoạt động của các doanh nghiệp quy mô lớn với sức ảnh
hưởng quan trọng lên thị trường có thể dẫn đến những hệ quả to lớn đối với
toàn bộ nền kinh tế (ví dụ như việc phá sản của doanh nghiệp có thể tạo ra
khủng hoảng tài chính) hoặc đe dọa nền tảng của chính nền kinh tế thị
trường (ví dụ, bằng cách lợi dụng vị thế độc quyền có hại cho xã hội). Trong
bối cảnh đó, quản trị doanh nghiệp trở thành một vấn đề của toàn xã hội chứ
không chỉ của những cổ đông trong chính công ty đó.
Quản trị doanh nghiệp theo nghĩa này không đơn giản chỉ gồm những quy
định của công ty, ví dụ như những quy định nêu rõ trách nhiệm của ban
giám đốc trước các cổ đông. Nó còn bao gồm hàng loạt các quy định khác –
như quy định theo lĩnh vực, quy định về đầu tư và thương mại quốc tế – và
những quy tắc phi chính thức, chi phối các hoạt động kinh doanh, như các
quy tắc liên quan tới việc đối xử với các nhà thầu phụ.
Trong phần này, chúng ta sẽ xem xét lại quá trình tiến hóa của một thiết
chế dễ nhận biết nhất của quản trị doanh nghiệp “xã hội”, đó là luật cạnh
tranh (chống độc quyền và/hoặc luật chống các tờ-rớt [anti-trust legislation])
ở một số nước NDC
. Cần phải nhấn mạnh rằng cuộc thảo luận của tôi
không đồng quan điểm với quan điểm chính thống hiện nay, tức là quan
điểm cho rằng các nước đang phát triển hiện nay cần chính sách chống tờ-
rớt (anti-trust policy) kiểu Mỹ.
Ngay từ năm 1810, Pháp đã thông qua điều 419 Bộ luật Hình sự, cấm
những người bán liên minh với nhau. Những liên minh như vậy đã từng dẫn
đến việc tăng giá quá cao hoặc giảm giá quá thấp so với giá thị trường “cạnh
tranh tự nhiên và tự do”. Nhưng, điều luật này đã không được thực thi một
cách đồng đều và đến năm 1880 đã không còn được sử dụng. Từ những năm
1890, các tòa án Pháp bắt đầu chấp nhận các kết hợp mang tính phòng vệ
(các-ten) và ủng hộ các thỏa thuận của họ. Mãi cho đến năm 1986 Pháp mới
