Thứ năm, sự phát triển thiết chế đôi khi bị chậm lại là do sự phụ thuộc lẫn
nhau giữa các thiết chế nhất định, nên những thiết chế liên quan phải phát
triển đồng thời. Ví dụ, nếu những thiết chế tài chính công không kịp phát
triển để có thể thu thuế thì sẽ khó trả lương phù hợp cho bộ máy hành chính
hiện đại, nhưng nếu không có hệ thống thuế phát triển thì sẽ khó phát triển
những thiết chế tài chính công. Không phải ngẫu nhiên mà sự phát triển của
bộ máy hành chính hiện đại song hành cùng với sự phát triển khả năng tài
chính của quốc gia.
Cần phải có những hiểu biết chi tiết hơn về lịch sử để có thể giải thích
được vì sao một thiết chế cụ thể lại không được một nước cụ thể, tại một
thời điểm cụ thể, tiếp nhận; tuy nhiên cuốn sách này sẽ không thể đề cập hết
tất cả những vấn đề trên. Nhưng dường như phân tích của chúng ta ở đây
cho thấy một điều rõ ràng là các thiết chế thường cần hàng thập kỉ, nếu
không nói là hàng thế hệ, để phát triển. Trong bối cảnh như vậy, những đòi
hỏi phổ biến hiện nay là, các nước đang phát triển nên kế thừa hệ thống thiết
chế theo “tiêu chuẩn quốc tế” ngay lập tức, hoặc ít nhất là trong vòng 5 đến
10 năm tới, nếu không họ sẽ bị trừng phạt, dường như là trái với kinh
nghiệm lịch sử của các nước NDC, tức là những nước đưa ra những đòi hỏi
như vậy.
