thương mại và công nghệ (ITT) tích cực của các nước đang phát triển chỉ là
một phiên bản hiện đại, đa phương của “những hiệp định bất bình đẳng”
mà Anh và các nước NDC khác đã từng áp đặt cho các quốc gia nửa thuộc
địa? Hay nói cách khác, phải chăng các nước phát triển đang “rút chiếc
thang” mà họ đã dùng để leo đến đỉnh, vượt xa tầm với của các quốc gia
đang phát triển? Đáng tiếc là, câu trả lời cho tất cả những câu hỏi này lại là:
Có.
Cách hợp lý duy nhất để các nước phát triển phản đối lời buộc tội cho
rằng họ đang “lên gác rút thang” là khẳng định rằng những chính sách can
thiệp ITT mà họ theo đuổi trước đây từng mang lại lợi ích cho sự phát triển
kinh tế, nhưng hiện tại không còn có ích nữa vì “thời gian đã thay đổi”. Nói
cách khác, “chính sách tốt” của ngày hôm qua có thể không phải là “chính
sách tốt” của ngày hôm nay.
Ngoài việc có ít lí lẽ thuyết phục giải thích được tại sao điều này có thể
đúng,
những số liệu về tốc độ tăng trưởng thấp của các nước đang phát
triển trong hai thập kỉ qua cho thấy kiểu lập luận như vậy không thể trụ
vững. Trong giai đoạn này, hầu hết các nước đang phát triển đều đã trải qua
những cuộc “cải cách chính sách” và thi hành nhiều chính sách “tốt” – hay
ít nhất cũng là “tốt hơn” trước – tức là những chính sách được coi là sẽ thúc
đẩy tăng trưởng. Nhưng, kết quả rất thất vọng.
Thực tế rõ ràng là những “cuộc cải cách chính sách” của phái tân-tự-do
đã không thể thực hiện được lời hứa chính của mình – mà cụ thể là tăng
trưởng kinh tế. Khi những chính sách này được thi hành, họ nói rằng những
cuộc “cải cách” này có thể gia tăng sự bất bình đẳng trong ngắn hạn và có
thể là cả trong dài hạn. Tuy nhiên, chúng sẽ đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng
và cuối cùng sẽ đưa tất cả mọi người lên mức sống cao hơn một cách hiệu
quả hơn so với các chính sách can thiệp trong những năm hậu chiến. Kết
quả trong hai thập kỉ qua cho thấy, chỉ có phần tiêu cực của dự báo này là
chính xác. Bất bình đẳng thu nhập đã tăng lên như dự đoán, nhưng tăng
trưởng nhanh như lời hứa thì chưa bao giờ xảy ra. Trên thực tế, ở những
nước đang phát triển, tốc độ tăng trưởng đã giảm đáng kể trong suốt hai
