4.4. Những phản biện có thể được đưa ra
Có ít nhất ba phản biện có thể được đưa ra nhằm phản bác lập luận của
tôi trong tác phẩm này. Đầu tiên và cũng là hiển nhiên nhất là luận điểm
cho rằng các nước đang phát triển cần áp dụng những chính sách và thiết
chế mà các nước đã phát triển khuyến nghị dù họ có muốn hay là không, vì
đó là cách thức thế giới đang vận hành – kẻ mạnh bảo bắn còn kẻ yếu thì
bóp cò.
Một mặt, rất khó phủ nhận luận điểm này. Thực vậy, như tôi đã thảo luận
trong mục 2.3, Chương 2, về “chiến thuật rút thang” được các nước NDC
sử dụng trước đây (ví dụ như chủ nghĩa thực dân, các hiệp định bất bình
đẳng, cấm xuất khẩu máy móc) đã đưa ra những dẫn chứng phong phú ủng
hộ cho luận điểm này. Ngay cả hiện nay, khi chủ nghĩa thực dân và những
hiệp định bất bình đẳng không còn được chấp nhận, thì cũng có rất nhiều
bằng chứng chứng tỏ rằng các nước phát triển có thể gây ảnh hưởng mạnh
mẽ lên các nước đang phát triển. Các nước NDC, thông qua các gói giúp đỡ
về tài chính và chính sách thương mại có thể gây ảnh hưởng song phương
trực tiếp; đồng thời, thông qua việc kiểm soát các thiết chế tài chính quốc tế
mà các nước đang phát triển phải cầu cạnh, họ còn tạo được ảnh hưởng
chung lên các nước đang phát triển. Và họ có ảnh hưởng bất cân xứng trong
việc điều hành những tổ chức quốc tế khác nhau, thậm chí bao gồm cả
WTO dù có vẻ là mang “tính dân chủ”, hoạt động theo nguyên tắc mỗi
nước một lá phiếu (khác với Liên Hợp Quốc, các thành viên thường trực
của Hội đồng Bảo an có quyền phủ quyết – hay Ngân hàng Thế giới và
Quỹ Tiền tệ Quốc tế, sức mạnh của lá phiếu phụ thuộc vào vốn đóng góp).
Hơn nữa, trong hai thập kỉ vừa qua, sự sụp đổ của Liên Xô khiến cho cán
cân quyền lực nghiêng về phía các nước phát triển, cùng với sự cáo chung
của phong trào “không liên kết” của các nước đang phát triển, đã khiến cho
vị thế đàm phán của các nước đang phát triển ngày càng yếu đi.
Nhưng, mặt khác, luận điểm cho rằng các nước đang phát triển phải theo
“những luật lệ mới” của nền kinh tế thế giới bởi vì đây là điều mà các nước
phát triển muốn, và việc thiết lập hệ thống chính sách phát triển quốc tế
