Lacedaemon. Hơn nữa, sau một thời gian, người Lacedaemon đã bắt đầu bị
người Athens nghi ngờ rằng họ không thực hiện một số điều khoản của hoà
ước; và mặc dù trong sáu năm và mười tháng họ đã kiềm chế không xâm
lược lãnh thổ của nhau, tuy nhiên ở bên ngoài lãnh thổ của họ thì một cuộc
đình chiến bấp bênh đã không ngăn được cả hai bên gây cho nhau những tổn
hại nặng nề nhất, cho đến khi cuối cùng họ buộc phải phá vỡ hoà ước đã ký
sau mười năm chiến tranh đó và phải cậy đến các hành động chiến tranh
công khai.
Vẫn chính là Thucydides người Athens đã ghi lại lịch sử của thời kỳ này
theo thứ tự biên niên của các sự kiện xảy ra vào mùa hạ và mùa đông, cho
đến thời điểm mà người Laceadaemon và các đồng minh của họ kết liễu đế
chế Athens, và chiếm được Trường Thành và Piraeus. Cuộc chiến cho đến
lúc ấy đã kéo dài hai mươi bảy năm cả thảy. Chỉ có ý kiến sai lầm mới phản
đối việc bao gồm khoảng thời gian ngừng chiến của hoà ước vào cuộc chiến.
Người ta sẽ thấy rằng nếu xem xét dưới góc độ các sự kiện thực tế thì không
có lý gì khoảng thời gian đó lại được coi là một tình trạng hoà bình, khi mà
cả hai bên đều không trao trả hay lấy lại được toàn bộ những gì họ đã thỏa
thuận, chưa kể các vi phạm hòa ước của cả hai bên trong cuộc chiến
Mantinea và cuộc chiến Epidaurus và các trường hợp khác, và chưa kể cái
thực tế là các xứ đồng minh ở mạn Thrace vẫn công khai thù địch y như
trước, trong khi đó Boeotia chỉ được hưởng một thỏa thuận tạm đình chiến
được ký lại mười ngày một lần. Do đó mười năm đầu của cuộc chiến, tiếp
theo là bản hòa ước phản trắc và cuộc chiến lại xảy ra sau đó, nếu tính theo
các mùa, sẽ hợp thành số năm mà tôi đã đề cập, hơn kém chỉ một vài ngày,
và cho một ví dụ về niềm tin vào những lời sấm truyền chí ít một lần đã
được chứng minh bằng sự kiện. Tôi nhớ rõ là suốt từ đầu đến cuối cuộc
chiến tranh này người ta thường vẫn cả quyết nó sẽ kéo dài trong vòng ba
lần chín năm. Tôi đã sống suốt cả thời kỳ đó, ở vào độ tuổi nhận thức thấu
đáo được các sự kiện, và rất chú tâm để tìm hiểu sự thật chính xác về chúng.
Cũng là do số phận tôi phải làm kẻ lưu đày khỏi quê xứ suốt hai mươi năm
sau khi giữ quyền chỉ huy ở Amphipolis; và vì hiện diện cùng với cả hai bên
tham chiến, và đặc biệt hơn là cùng với người Peloponnese do cảnh lưu đày
