những kẻ ngang hàng với mình, đồng thời khôn khéo giao hảo với
những kẻ bể trên và ôn hoà với những kẻ bề dưới, sẽ là những người
thành công nhất về mọi mặt. Vậy nên hãy nghĩ cho chín về vấn đề này
sau khi chúng tôi tạm lui, và hãy suy ngẫm thêm lần nữa rằng chính vì
xứ sở của mình mà các người đang tính toán cân nhắc, rằng các người
chỉ có duy nhất một xứ đó thôi, và rằng xứ đó phồn thịnh hay bại vong
phụ thuộc vào chỉ một lần cân nhác suy tính này.
Người Athens bấy giờ lui khỏi bàn đàm phán; và dân Melos, còn lại với
nhau, đã đi tới một quyết định đúng như những ý kiến mà họ đã bảo lưu
trong cuộc hội đàm, và trả lời: “Thưa các vị sứ giả Athens, quyết định của
chúng tôi vẫn y như lúc ban đầu. Chúng tôi sẽ không thể trong phút chốc
tước đoạt đi tự do của một thành mà ở đó dân chúng tôi sinh sống đã bảy
trăm năm nay; nhưng chúng tôi đặt niềm tin của mình vào vận may mà bằng
vận may ấy các đấng thần linh đã bảo vệ thành của chúng tôi đến tận lúc
này, và vào sự cứu giúp của con người, tức là của người Lacedaemon; và vì
thế chúng tôi sẽ cố gắng tự cứu lấy mình. Đồng thời chúng tôi cũng thỉnh
cầu các vị cho phép chúng tôi trở thành bạn hữu của các vị và không trở
thành kẻ thù của bên nào cả, và hãy rút khỏi xứ sở của chúng tôi sau khi lập
một hiệp ước được coi là phù hợp với cả hai bên chúng ta.”
Câu trả lời của dân Melos là như thế đó. Người Athens lúc bây giờ bèn
nói khi sắp sửa rời cuộc hội đàm ra về: “Lạ thật, như chúng tôi thấy khi suy
luận từ quyết định này, thì có vẻ như chỉ mỗi các người coi những gì trong
tương lai còn chắc chắn hơn là những gì ngay trước mắt các người, và trong
niềm háo hức các người coi những gì còn chưa trông thấy là thứ đã xảy ra
rồi; và vì các người đã đặt cược nhiều nhất và tin tưởng nhiều nhất vào
người Lacedaemon, vào vận mệnh của các người, vào hy vọng của các
người, các người sẽ bị thất vọng nhiều nhất.”
Sứ giả Athens lúc bấy giờ đã trở về với đạo quân của họ; và khi dân
Melos không tỏ ra một dấu hiệu nào là chịu đầu hàng, các tướng lĩnh Athens
đã lập tức tự mình khai chiến và xây một thành luỹ vây bọc Melos, họ phân
