Chú thích chương III.
Liên minh Peloponnese, còn được gọi là Liên minh Sparta, là liên minh
quân sự của các thành bang Hy Lạp ở Peloponnese (ngoại trừ Argos và
Achaea) do Sparta đứng đầu, được thành lập vào thế kỷ thứ VI trước CN và
tồn tại đến thế kỷ IV trước CN. Đại hội Liên minh do Sparta triệu tập, đại
hội biểu quyết các vấn đế chiến tranh, hòa bình hoặc liên minh, mỗi thành
bang có một phiếu biểu quyết. Liên minh này là hạt nhân đối kháng trong
các cuộc xâm lược của Ba Tư (480-479) và đối địch với Liên minh Delos do
Athens cầm đầu trong cuộc Chiến tranh Peloponnese. (BT)
Chỉ đại hội liên minh Peloponnese. (BT)
Tức Archidamus II, vị vua Sparta thuộc hoàng tộc Euripontid, trị vì
trong khoảng năm 476-427 trước CN. Khi dân Helots nổi loạn chống lại
Sparta sau trận động đất lớn năm 464 trước CN, Archidamus đã tổ chức
phòng thủ cho Sparta đánh lui dân Helots. Năm 446 trước CN, ông đàm
phán và ký bản Hòa ước 30 năm với Pericles – vị tướng kiêm chính khách
Athens đương thời. Sau khi cố gắng ngăn cuộc Chiến tranh Peloponnese nổ
ra nhưng không thành, Archidamus cầm quần xâm lược Attica vào các năm
431, 430, 428 trước CN, và chỉ huy một chiến dịch đánh Plataea năm 429
trước CN. Ông băng hà năm 427 trước CN. (BT)
Tức ‘ephor’, từ có gốc Hy Lạp, chỉ chức pháp quan tối cao của
Lacedaemon, hội đồng gồm 5 vị, các vị đại pháp quan này được các công
dân bầu hằng năm và tên của vị pháp quan đứng đầu hội đồng được lấy làm
tên của năm mà vị đó đương chức; các đại pháp quan chủ trì các cuộc hội
nghị của hội đồng trưởng lão (Gerousia) và hội nghị công dân (apella), và
chịu trách nhiệm thực thi các sắc lệnh do các hội nghị này ban hành. Quyền
lực của họ bao gồm tuyên chiến với dân nô lệ (Helots), và trong trường hợp
khẩn cấp có quyền bắt giữ, bỏ tù và tham gia xét xử cả các vua. Nhiều thành
bang của tộc Doris có hội đồng ephor tương tự Lacedaemon. (ND)
Hội nghị công dân của Lacedaemon (‘apella’ – từ có gốc Hy Lạp) là hội
nghị mà mọi nam công dân đủ 30 tuổi đã phục vụ quân ngũ đều được quyền
dự để tham nghị chính sự và biểu quyết những vấn đề trọng đại của thành
