rộng lòng khoan dung và tình bằng hữu với người nước ngoài. Chúa kết
thúc cuốn sách bằng việc đặt cho Jonah một câu hỏi tu từ: Chẳng đúng hay
sao khi tha thứ cho Nineveh và đám người đông đúc của nó, “không biết
phân biệt giữa tay mặt với tay trái” những người mà tội lỗi duy nhất là ngu
dốt?
Đây là một phác hoạ về Đức Kitô, “Lạy Cha, xin tha thứ cho chúng,
vì chúng không biết việc chúng đã làm,” và đó là một lời mời đưa kinh
Torah đến với người xa lạ, thuyết phục họ cải đạo. Đó chắc chắn là quan
điểm của nhiều, mà có lẽ là đa số, người Do Thái lưu vong có óc quan sát
tốt. Những người Do Thái lưu vong này học tiếng Hy Lạp để thực hiện
công việc kinh doanh của mình, về sau, họ dịch Kinh Thánh sang tiếng Hy
Lạp - Septuagint - và đây là phương tiện chủ yếu để tạo nên những người
cải đạo, hay “người Do Thái hóa.” Chẳng hạn ở Alexandria, sân vận động
Hy Lạp ban đầu được dựng lên để ngăn thực dân Hy Lạp khỏi bị thoái hóa
và học ngôn ngữ cũng như phong tục địa phương, mở cửa cho thường dân
không phải người Hy Lạp (nhưng không mở cho người Ai Cập), và người
Do Thái háo hức tận dụng điều này; sau này, triết gia Do Thái Philo mặc
nhiên cho rằng con trai của các lái buôn Do Thái giàu có sẽ đến học ở đây.
Họ Hy Lạp hóa tên của mình, hoặc sử dụng hai hệ thống: tên Hy Lạp để đi
lại và làm ăn buôn bán, tên Hebrew tại các buổi lễ tôn giáo và ở nhà.
Xu hướng tương tự cũng xuất hiện trong Do Thái giáo Palestine. Việc Hy
Lạp hóa tên người Do Thái bằng tiếng Hebrew-Aram được phản ánh trong
các chữ khắc và hình vẽ trên tường. Nhiều người Do Thái có học vấn cao
thấy văn hóa Hy Lạp vô cùng hấp dẫn. Koheleth, người viết cuốn Giảng sư,
cho thấy mình bị giằng xé giữa những ý tưởng mới mẻ từ bên ngoài với
lòng mộ đạo được thừa kế của mình, giữa tinh thần phê phán với tính bảo
thủ. Tác động của quá trình Hy Lạp hóa đối với người Do Thái có giáo dục,
theo nhiều cách là tương tự với tác động của khai sáng đối với ghetto
thế
kỷ 18. Nó đánh thức đền-bang từ giấc ngủ bị bỏ bùa mê. Nó là một lực
lượng gây bất ổn về mặt tâm linh, và trên hết, nó là một lực lượng vật chất,
thế tục hóa.
