nhất là ở một số nước, nhưng sức sáng tạo của nó đã hết. Nhà văn theo
trường phái truyền thống John Lehmann ghi lại vào năm 1905: “Ngày nay,
khi sự lãnh đạm đã vượt qua giới cải cách, thật khó mà tưởng tượng rằng đã
từng có những người coi nó là nhiệm vụ của đời mình, và những người
quyết tâm bằng cả trái tim và linh hồn để cải cách Do Thái giáo, và những
người coi bản thân là một Luther, Zwingli hay Calvin thu nhỏ.”
Một lý do tại sao người Do Thái, vốn mong muốn tham gia đầy đủ vào thế
giới hiện đại mà không đánh mất Do Thái giáo của họ, lại không đạt được
một công thức khả thi: họ không thể đi đến thống nhất về một ngôn ngữ
dùng để diễn tả nó. Ở giai đoạn này, có ba lựa chọn khả dĩ. Lựa chọn thứ
nhất là ngôn ngữ cổ của Do Thái giáo, tiếng Hebrew. Lựa chọn thứ hai là
ngôn ngữ của chính nước họ, cho dù nó là tiếng gì đi nữa. Lựa chọn thứ ba
là ngôn ngữ thông dụng mà hầu hết người Do Thái nói, tiếng Yiddish. Hoặc
có thể có một sự kết hợp của cả ba lựa chọn. Những người của phong trào
khai sáng Do Thái muốn khôi phục tiếng Hebrew. Quả thực, chính cái từ
Haskalah mà họ chọn dùng để nhận dạng mình, là từ mà trong tiếng
Hebrew dùng để chỉ sự hiểu biết hay lý trí: họ dùng nó để thể hiện cam kết
của mình đối với lý trí chứ không phải mặc khải, như là ngọn nguồn của sự
thật. Họ viết ra các tác phẩm giáo dục bằng tiếng Hebrew. Họ điều hành
một ấn phẩm tiếng Hebrew. Nhưng có một số lý do tại sao nỗ lực của họ
thiếu tính năng động. Rất ít người trong số họ viết nhiều bằng tiếng Hebrew
- Mendelssohn, lãnh đạo của họ, viết rất ít. Họ chọn tiếng Hebrew không
phải vì họ muốn thể hiện mình bằng nó: để thể hiện mình, họ ưa dùng tiếng
Đức hơn nhiều. Cũng không phải họ tôn thờ nó vì lý do tôn giáo. Mà họ coi
nó đáng trọng về mặt trí tuệ, vì phiên bản Do Thái của tiếng Latin và tiếng
Hy Lạp vốn là di sản văn hóa cổ xưa của châu Âu Kitô. Giai đoạn này
chứng kiến buổi bình minh của ngành nghiên cứu ngữ văn hiện đại. Khắp
nơi ở châu Âu, các chuyên gia viết sách ngữ pháp, tạo ra chữ viết cho các
ngôn ngữ địa phương và trao cho chúng quy tắc và cú pháp - tiếng Phần
Lan, tiếng Hungary, tiếng Rumania, tiếng Ireland, tiếng Basque, tiếng
Catalan được nâng từ thổ ngữ lên thành “ngôn ngữ hiện đại.” Những người
