những người định cư mới. Chương 17 Sách Các Vua quyển 2 ghi lại các sự
kiện u buồn này, nói rằng trong khi tầng lớp tinh hoa tha hương ở Assyria
vẫn thờ cúng Yahweh, họ gửi trở lại một trong những tư tế của mình về
sống ở Bethel và dạy bảo những người không có ai dẫn dắt ở đó. Nhưng
cũng nói thêm rằng: “Các dân tộc đã tạc, mỗi dân, thần linh của mình mà
đặt thờ trong các điện cao đàn người Samari đã dựng trước kia,” rồi nó vẽ
ra một bức tranh đáng sợ về chủ nghĩa ngoại đạo rối rắm mà vương quốc
miền bắc rơi vào. Cái cách miền bắc thờ cúng Yahweh luôn bị nghi ngờ ở
Judah. Mối nghi ngờ này về chính thống miền bắc phản ánh sự chia rẽ
trong người Do Thái diễn ra khi họ vào Ai Cập, và sự chia rẽ này chưa bao
giờ được thực sự hàn gắn sau cuộc Xuất hành và chinh phạt xứ Canaan.
Trong con mắt của Jerusalem và các tư tế của nó, người miền bắc luôn hoà
cùng người ngoại đạo. Sự sụp đổ và giải tán vương quốc miền bắc, kết hôn
chéo giữa người còn sót lại với người ngoài, được sử dụng để không cho
người Samaria hưởng di sản gốc Do Thái của họ. Từ thời điểm này trở đi,
đòi hỏi của họ là trở thành một phần của dân tộc được Chúa chọn, và được
sống ở Miền đất hứa một cách trọn vẹn, đã không bao giờ được người Do
Thái thừa nhận nữa.
Tuy nhiên, miền bắc để lại một di sản cho miền nam, đó là gieo mầm cho
giai đoạn mới của tôn giáo Yahweh, đơm hoa ở miền nam trong những
ngày cuối cùng của Jerusalem cổ. Khi Samaria sụp đổ, một số người tị nạn
biết chữ trốn khỏi sự trục xuất và đi về phía nam, nơi họ được đón nhận và
tái định cư ở Jerusalem. Một trong số họ mang theo mình các bài viết của
một nhà tiên tri ít được biết đến tên là Hosea, các bài viết đó được chỉnh
sửa bởi một bàn tay miền nam.
Hosea đã tiên tri và viết lách vào cái ngày
vương quốc miền bắc bị hủy diệt. Ông là người Do Thái đầu tiên nhận thức
rõ ràng rằng thất bại quân sự và chính trị là một hình phạt tất yếu Chúa
giáng xuống dân tộc được chọn, bởi chủ nghĩa ngoại đạo và những thiếu sót
đạo đức của dân tộc này. Trong một đoạn viết rất hay và thường mang tính
thi ca, ông dự báo sự sụp đổ của Samaria. Chúa sẽ phá tượng thần của họ
thành từng mảnh: “Phải, chúng gieo gió thì chúng gặt bão.” Và với những
