thuê xưởng đúc xu bạc hoàng gia. Hoàng đế thu về một khoản tiền cực lớn
để chu cấp cho cuộc chiến, còn Bassevi và các đồng sự của mình thì lấy lại
nó bằng cách phá giá tiền xu. Bassevi được cộng đồng của mình gọi là
Judenfurst (hoàng tử Do Thái); ông được thăng quý tộc hoàng gia. Nhưng
sau này, tài sản của ông đã bị trưng thu vào năm 1631, và khi ông qua đời
hồi năm 1634 ngay sau khi người bảo trợ ông là Wallenstein bị ám sát, thì
mọi đặc quyền của ông liền bị rút lại. Cuộc sống của một nhà tài phiệt Do
Thái thời chiến thật dễ bị tổn thương. Nhưng có khi nào cuộc sống của bất
cứ người Do Thái nào lại không dễ bị tổn thương?
Khi chiến tranh nổ ra, nhất là kiểu chiến tranh tổng lực mới do Wallenstein
và Gustavus Adolphus khởi xướng, thì nhu cầu chiến thắng - hay đơn giản
chỉ sống sót - chiếm ưu tiên so với ý thức hệ, tôn giáo, chủng tộc và truyền
thống. Người Do Thái, với khả năng đặc biệt trong việc tiếp cận nguồn
cung khan hiếm và quyên tiền giữa một thế giới ảm đạm và thù địch, đã
nhanh chóng khiến họ trở nên không thể thiếu đối với tất cả các bên. Khi
người Thụy Điển đảo ngược cơn thủy triều Kitô, và hầu hết người Do Thái
Đức nằm dưới sự cai trị Luther, họ liền bắt đầu trừng phạt người Do Thái
bằng các khoản vay ép buộc. Nhưng trong vòng một năm, người Do Thái
đã điều hành các nhà thầu chính của quân đội Thụy Điển. Giống như với
nhà Habsburg, họ cung cấp lương thực, vũ khí đạn dược và nhất là ngựa.
Hơn nữa, cũng như nhà Habsburg Kitô, các viên chỉ huy Luther nhận thấy,
vì người Do Thái là công dân hạng hai và thường là thiểu số bị ngược đãi,
nên họ sẵn sàng nhận thanh toán dưới dạng ghi nhận công lao, bảo vệ và
đặc quyền - thứ cho phép họ kiếm tiền, về sau, khi ngày càng có nhiều
cường quốc châu Âu can thiệp vào cuộc chiến, thì người Do Thái ở vùng
sông Rhine và Alsace, ở Bohemia và Vienna, đã cung ứng cho tất cả họ. Ở
Emmerich do quân Hà Lan chiếm giữ, Solomon Gomperz trở nên giàu có
bằng cách bán cho họ thực phẩm và thuốc lá. Ở Alsace, người Do Thái bán
cho đội quân của Hồng y giáo chủ ngựa và thức ăn cho ngựa. Tất cả những
dịch vụ này mang lại vị thế đặc quyền cho người Do Thái. Richelieu, là
người kiểm soát toàn bộ hoạt động hàng hải của Pháp, đã trao cho người
