Đây là một người, viết bằng tiếng Hebrew, đề ra một triết lý mạch lạc
nhưng nghiêm ngặt, truyền cảm hứng cho hàng triệu người Do Thái và
thậm chí đến nay tiếp tục là một truyền thống sống động trong Do Thái
giáo. Nhưng nó bị những người khai sáng ghét cay ghét đắng. Thay vì sử
dụng tiếng Hebrew để đưa người Do Thái từng sống trong ghetto vào thế
giới hiện đại, và bảo họ chiếm một chỗ tử tế và trang trọng ở đó, thì nó làm
ngược lại hoàn toàn. Nó bảo người Do Thái quay ngoắt 180 độ, và hướng
mắt về Chúa - như người Do Thái mộ đạo vẫn luôn làm. Nên truyền thống
Hebrew sống động như nó vẫn là, và không phù hợp với kế hoạch tổng thể
của phong trào khai sáng. Kế hoạch vừa dùng tiếng Hebrew vừa dùng tiếng
Đức của họ do đó không có tiến triển gì. Người Do Thái đơn giản học tiếng
Đức, và tự đồng hóa mình. Người maskil không tiên liệu được chuyện tiếng
Hebrew sẽ tái xuất một cách ghê gớm trong đời sống Do Thái - như là công
cụ của chủ nghĩa Zion, một hình thức Do Thái giáo đối với họ đáng ghét
như thuyết cứu thế thần bí.
Mỉa mai thay, ngôn ngữ Do Thái có tiến bộ nhiều nhất và hoàn toàn bột
phát trong thế kỷ 19 lại là tiếng Yiddish. Đáng tiếc là người maskil, mà khả
năng nói và viết tiếng Đức của họ là chứng chỉ cho vị thế khai sáng của họ,
lại biết quá ít về nó. Nó không chỉ là tiếng lóng của bọn tội phạm. Nó còn
hơn cả một biến dạng của tiếng Đức. Đối với người Do Thái mộ đạo, nó là
một thứ tiếng “tạm thời” vì nó phi Chúa, phi lịch sử (xét theo quan điểm
Do Thái). Một khi lịch sử vận động trở lại, khi Kỷ nguyên Chúa cứu thế
đến gần, thì người Do Thái có lẽ sẽ trở lại với tiếng Hebrew, thứ ngôn ngữ
của Torah, được dùng trong các trường hợp quan trọng như thực hành nghi
lễ, học hành và quản lý cộng đồng. Ngoài việc là một thứ tiếng tạm thời,
tiếng Yiddish đã có từ lâu đời, gần như ngang tuổi với một số ngôn ngữ
châu Âu. Người Do Thái ban đầu phát triển nó từ các phương ngữ tiếng
Đức được nói ở nhiều thành phố, khi họ chuyển từ Pháp và Ý tới xứ
Lotharingia nói tiếng Đức. Tiếng Yiddish cổ (1250-1500) đánh dấu sự tiếp
xúc đầu tiên của người Do Thái nói tiếng Đức với người Do Thái Slav nói
một thứ phương ngữ gọi là Knaanic. Trong 200 năm, 1500-1700, tiếng
