bất cứ dân tộc nào còn tồn tại tới ngày nay. Họ đã duy trì được nó giữa
những nghịch cảnh khủng khiếp cho tới hôm nay. Sức chịu đựng phi
thường này từ đâu ra? Sức mạnh ý chí đặc biệt cháy bỏng nào đã khiến
người Do Thái khác biệt và giữ cho họ thuần nhất? Sức sống bền bỉ của họ
nằm trong bản chất bất biến, hay khả năng thích ứng, hay cả hai? Đây là
những chủ đề gai góc cần giải quyết.
Lý do thứ ba là lịch sử Do Thái không chỉ bao trùm khoảng thời gian rất
dài, mà còn trên nhiều lĩnh vực. Người Do Thái đã thâm nhập vào nhiều xã
hội và để lại dấu ấn của mình ở tất cả các xã hội đó. Viết sử về người Do
Thái gần giống như viết sử về thế giới, nhưng từ một góc nhìn rất đặc
trưng. Nó là lịch sử thế giới nhìn từ quan điểm của một nạn nhân có học và
thông minh. Thế nên nỗ lực nắm bắt lịch sử theo cách nhìn của người Do
Thái mang lại những hiểu biết sâu sắc. Dietrich Bonhoeffer đã nhận ra tác
động này khi bị giam trong nhà tù Đức Quốc xã. “Chúng tôi đã học cách,”
ông viết vào năm 1942, “nhìn các sự kiện lớn của lịch sử thế giới từ bên
dưới, từ góc nhìn của những người bị loại bỏ, bị nghi ngờ, bị đối xử tệ bạc,
không có quyền lực, bị đàn áp và khinh bỉ, tóm lại là những người đau
khổ.” Ông thấy ở đó “một trải nghiệm có giá trị không gì sánh nổi.” Sử gia
này tìm ra một giá trị tương tự khi kể lại câu chuyện của người Do Thái:
Nó bổ sung vào lịch sử một khía cạnh mới và tiết lộ về dân tộc bị thua thiệt
này.
Cuối cùng, cuốn sách này cho tôi cơ hội để xem xét lại một cách khách
quan, nhờ vào một nghiên cứu bao trùm gần 4.000 năm, câu hỏi nan giải
nhất trong mọi câu hỏi của loài người: Chúng ta sống trên đời vì điều gì?
Liệu lịch sử chỉ đơn giản là một chuỗi các sự kiện mà tổng của chúng là vô
nghĩa? Liệu có sự khác biệt đạo đức cơ bản nào giữa lịch sử loài người và
lịch sử loài kiến chẳng hạn? Hay liệu có một kế hoạch may mắn nào đó mà
dù có khiêm tốn đến đâu thì chúng ta vẫn cứ là tác nhân? Xưa nay chưa có
dân tộc nào kiên định hơn người Do Thái khi cho rằng lịch sử có tính mục
đích và nhân loại thì có vận mệnh. Trong sự tồn tại mang tính tập thể, ở giai
