LỊCH SỬ KHẨN HOANG MIỀN NAM - Trang 205

khi phán quyết. Công tố viên nhắc lại rằng vụ này xảy ra sau vụ án Ninh
Thạnh Lợi hồi năm ngoái. Vụ này chứng tỏ dân chúng đang sống trong
tình trạng căng thẳng và vấn đề đất đai là chuyện nghiêm trọng. Người ta
có thể xúc phạm bất cứ chuyện gì, nhưng nên tránh xúc phạm tới điền thổ.
Mã Ngân chỉ là người mua đất để cho tá điền mướn lại, trong khi Biện
Toại là người đích thân canh tác. Công tố viên trách cứ bà Hồ Thị Tr. là
giàu có (tài sản ước từ 2 đến 300.000 đồng lúc bấy giờ) mà quá nhẫn tâm
đòi tịch thu tất cả lúa gặt hái được của Biện Toại lại còn đòi thêm một số
tiền khác. Công tố viên bảo rằng hoàn cảnh của Biện Toại thật là khốn nạn
: Những người không tình cảm đến giựt đất, rồi bọn quyền thế lại tiếp tay
với bọn người sang đoạt. Công tố viên Moreau yêu cầu Tòa :
— Tha bổng Biện Toại và con là Tia.
— Cho cô Trọng được hưởng trường hợp giảm khinh (ra trước Tòa cô
Trọng cứ chối là không có cầm dao, mặc dầu đủ bằng cớ).
— Cho Miều (em rể của Biện Toại) được hưởng trường hợp giảm khinh,
mặc dầu Miều đã ba lần bị can án ăn trộm.
— Tha bổng cô Liễu (em Biện Toại, vợ của Miều) vì thiếu bằng cớ.
Luật sư Tricon đứng lên biện hộ, đại ý nhận định đây chỉ là vấn đề điền địa.
Ông cho rằng chánh sách trưng khẩn ruộng đất hồi thời nhà Nguyễn thật là
công bằng và thích hợp với thực tế, trong khi những luật lệ về trưng khẩn
đất đai do người Pháp đặt ra chưa được hoàn hảo có thể gây nhiều rắc rối
lúc áp dụng vào thực tế. Thời gian quá kéo dài, từ khi đương sự được tạm
cấp đất đến khi được cấp vĩnh viễn; vì vậy mà xảy ra cưỡng đoạt, gian
giảo. Những người trong Hội đồng phái viên chỉ ngồi tại chỗ, không chịu
bước chân xuốn bùn mà tới sở đất để xem xét. Họ quyết định theo ý kiến
cho những người lương thiện hoặc kém lương thiện báo cáo lại.
Luật sư Tricon kết luận đại để :
— Biện Toại đã tranh đấu với rừng rậm để khai phá và tranh đấu với tử
thần. Sau một ngày làm lụng khổ nhọc, anh em trở về chòi, sau khi ăn
cơm, họ cho rằng chết có lẽ sướng thân hơn là sống trong hoàn cảnh nhọc
nhằn. Sau khi tranh đấu với tử thần (có lẽ luật sư muốn nói tới bịnh rét
rừng), anh em trong gia đình lại còn phải tranh đấu với những người khác,