Phương án võ trang giải thoát
Bằng mọi cách để vượt ngục là tư tưởng thường trực trong những người
tù kháng chiến. Các chiến sĩ trong lực lượng võ trang khi sa vào tay giặc đã
không ngần ngại khi tính đến những phương án bạo động giải thoát mà họ
vốn có sở trường.
Đoàn tù binh khi còn ở căng Đoạn Xá (Hải Phòng) đã có phương án đục
tường, vượt rào nhưng chưa thực hiện được. Xuống tàu ra Côn Đảo, anh
em lại tổ chức lực lượng tính cướp chiếc tàu L’Espérant rồi đổ bộ vào vùng
tự do nhưng không thành. Đến Côn Đảo, đi làm khổ sai một thời gian, họ
đã tự tính một phương án võ trang giải thoát. Khối tù án đã giúp Đảo ủy
tống kết những kinh nghiệm vượt đảo, kể cả thành công và thất bại và các
loại phương tiện vượt ngục mà tù nhân đã sử dụng.
Phương án võ trang giải thoát được đặt ra sau khi nghiên cứu tất cả các
phương tiện vượt ngục, các loại vật liệu trên đảo, từ vạt mây trên rừng đến
tấm ván trên vách nhà xưởng; tính toán việc bố trí lực lượng và dự toán
những khả năng thời cơ. Nếu thời cơ hoàn toàn thuận lợi, có thế võ trang
cướp đảo, tổ chức vượt ngục bằng tất cả các phương tiện như thuyền nan,
thuyền ván, thuyền khung mây bọc vải, sà lan, ca nô hoặc chiếm tàu của
địch. Trong điều kiện hạn chế hơn, có thể giải thoát từng bộ phận lớn hay
bộ phận nhỏ mà khả năng cho phép.
Khác với các cuộc vượt ngục lớn hay nhỏ, toàn bộ kế hoạch giải thoát
(dù là một bộ phận nhỏ) đều do thường vụ Đảo ủy trực tiếp chỉ đạo. Mục
đích đặt ra là tổ chức giải phóng một lực lượng cách mạng chứ không mang
ý nghĩa giải thoát sinh mạng cho cá nhân. Các cuộc vượt ngục lẻ thì tùy
theo điều kiện của từng nhóm, nhưng kế hoạch giải thoát từng bộ phận thì
cá nhân phải phục tùng tập thể.
Đầu năm 1952, nhà tù đưa một kíp tù binh xẻ gỗ ở phía Cỏ Ống và một
bộ phận tăng cường để chuyển ván đã xẻ về nhà lao. Kíp thợ xẻ lúc đầu có
