Trong khi phá hoại kinh tế địch, tạo tác nguồn hàng cho ta, gácdang, thầy
chú, nhân viên nhà tù đều sẵn sàng “hợp tác” với ta. Họ cũng túng thiếu,
đói khát, hám ăn. Khi áp tải những chuyến dọn hàng và vận chuyển vào
kho, họ sẵn lòng thông đồng với tù nhân đê lấy một vài thùng đồ và cho tù
nhân gửi ở nhà họ vài thùng khác. Trong cuộc chia chác này thì các
gácdang Tây cũng tỏ ra biết điều và giữ đúng giao kèo, bảo quản đầy đủ
phần mà tù nhân đã gửi. Nếu lộ ra thì đương nhiên họ bị sa thải, còn tù
nhân thì đâu có ngán còng, xiềng.
Gácdang cũng là những người trung gian trao đổi và cung ứng hàng hóa
cho tù nhân. Nhừng lô hàng “tạo tác” được, nếu không cần thiết, tù nhân có
thể đổi lại cho gác ngục. Rượu và thuốc lá là vật ngang giá thay cho tiền
trong các cuộc trao đối. Có rượu và thuốc lá, tù nhân có thể đổi lại bất cứ
thứ gì, từ thực phẩm, thuốc bệnh, thuốc bổ đến các mặt hàng “quốc cấm”
trong nhà lao như mực in, giấy in, sơn, vải, dao, đinh, búa...
Tù nhân sở Bản Chế thì thường tạo tác các loại vảy đồi mồi, cây dương
nước, gỗ găng, ốc xà cừ. Những nghệ nhân tù có thể chế tạo thành những
đồ mỹ nghệ có giá trị được thủy thủ Pháp rất ưa chuộng. Nhóm tù nhân
người Hoa thì tạo tác ra các thứ cần thiết bằng các món ăn truyền thống mà
ngoài bàn tay họ ra, gácdang Pháp không thể tìm ở đâu trên hòn đảo tù.
Một nguồn quan trọng nữa là các bưu kiện tiếp tế từ đất liền. Ai thấy gia
đình mình có điều kiện đều viết thư về xin những thứ thiết yếu cho nhu cầu
chung, theo gợi ý của Liên đoàn. Gia đình, thân nhân họ cũng sẵn lòng
đóng góp và ý thức được như một sự góp phần cho kháng chiến. Nhiều chị
khi chồng đã trả tự do vẫn tiếp tục gửi đồ ra nuôi các bạn tù của chồng
mình còn ở lại.
Mỗi sở tù, mỗi người tù tùy theo điều kiện mà đóng góp cho quỹ xã hội
của Liên đoàn. Ban chấp hành tù nhân khu Sơ Củi sau khi dẹp xong Liên
xã đã lập quỹ xã hội bằng củi. Ngoài định mức củi nộp cho nhà tù, người
có sức khoẻ, có kinh nghiệm mỗi ngày nộp thêm một phần củi cho quỹ xã
hội. Ban chấp hành khu dùng quỹ củi để tương trợ cho những người đau
yếu, người mới về Sở Củi, người cả đời chưa quen cầm dao, búa.
