riêng. Người tù được chia thành 3 hạng, căn cứ vào tình trạng tội phạm
nặng hay nhẹ, hạnh kiểm xấu hay tốt, làm khổ sai chăm hay nhác, do giám
thị đánh giá.
Hạng I gồm tù nhân được điểm tốt nhất. Tù nhân loại này có thể được
ghi tên vào danh sách ân giảm, ân xá hoặc được phóng thích có điều kiện
nhưng phải do thống đốc Nam Kỳ đề nghị lên thượng cấp xét duyệt. Loại tù
này có thể được nhận làm “công nhân tư gia”, làm ở các văn phòng.
Hạng II gồm các tù nhân có thể được sử dụng vào việc khai thác thuộc
địa và làm những việc công ích khác.
Hạng III là loại kém nhất, phải làm công việc khổ sai nặng nhọc nhất,
khi cần thì nhốt riêng (biệt giam). Từ hạng III muốn lên được hạng II,
người tù phải làm khổ sai ít nhất hai năm trong cấp phân loại ban đầu. Từ
hạng II muốn được lên hạng I, nhất thiết phải trải qua thời gian khổ sai
bằng nửa mức án. Với những người bị kêu án khổ sai chung thân hoặc 20
năm khổ sai thì ít nhất phải trải qua 10 năm lao dịch rồi mới hy vọng được
đề nghị.
Thăng hay giáng hạng tù phải do chính quyền cấp trung ương quyết định
dựa vào đề nghị của Quản đốc nhà tù. Những tù nhân bị phạt nhốt hầm đều
bị Quản đốc đánh sụt hạng.
Trên thực tế ở Côn Đảo, sự phân loại tù cơ bản nhất bao giờ cũng vẫn là
sự phân biệt giữa tù chính trị và tù án thường.
Đem so sánh sự thật kinh khủng về đời sống tù nhân với những lời lẽ
trong mấy bản quy chế (phần nói về tổ chức lao động khổ sai, nhiệm vụ của
người tù), chúng ta dễ dàng nhận thấy những nhà làm luật thực dân ở Đông
Dương trước kia quả là những người xuất sắc (!) Họ có biệt tài trang trí nơi
để máy chém thành một vườn hoa tươi đẹp!
Lời lẽ ở đây thật là dễ nghe, nào là người tù nhân phải tuân lệnh Quản
đốc và các giám thị, phải giữ gìn sạch sẽ sân chơi, chỗ ngủ, nhà bếp, không
được ăn trầu, không hút thuốc trong khám, không được vẽ bậy lên tường,
cấm làm ồn, cấm hút thuốc phiện trong khám... Nhưng trên thực tế, để dập
