tắt những hình thức đấu tranh tập thể của người tù, quy chế Nhà tù Côn
Đảo 1873 chỉ cần ghi: “Tuyệt đối cấn nói chuyện ồn ào, những cuộc hội
họp, những lời thỉnh nguyện hay yêu cầu tập thể”.
Để vắt kiệt sức lao động của người tù, quy chế ghi rõ: “Về vấn đề tổ
chức công việc làm cho tù nhân thì công việc phải được phân phối sao cho
không để một người tù nào rảnh rỗi”.
Mọi quyền hành ở Nhà tù Côn Đảo đã trọn quyền ủy thác cho Quản đốc,
“ông Lớn muốn làm gì thì làm, chỉ cần ngài có báo cáo về Sài Gòn là được
Quy chế nhà tù đã khăng định điều ấy: ‘(Nếu xét cần trong việc duy trì trật
tự, an ninh và vệ sinh thì những biện pháp thích hợp sẽ được áp dụng do
lệnh của Quản đốc, miễn là Qủan đốc có tường trình lên ngài Giám đốc Nội
vụ ở Phủ Thống đốc”. Thân phận người tù Côn Đảo gần như tuyệt vọng:
“Côn Lôn đi dễ khó về.
Sống nương Núi Chúa, thác về Hàng Keo”.
Khó về vì Nhà ngục Côn Đảo có quá nhiều những biện pháp giết dần giết
mòn người tù: ăn không đủ sống, ở không đủ chỗ, thở không đủ không khí,
tắm không đủ nước, ốm không đủ thuốc men, mặc không đủ quần áo, rét
không đủ chiếu, làm không kịp thở, chết không quan tài, không bia mộ...
Trong khi đó ở Côn Đáo lại quá thừa xiềng gông, roi vọt, xà lim, hầm tối;
thừa cai ngục tàn bạo, trắng trợn, ngu xuẩn, tham lam; thừa mánh khóe bịp
bợm để đàn áp, lừa mị.
Tổ quốc đã mất độc lập tự do, người dân bị bức vào con đường chết. Cái
chết ở Nhà tù Côn Đảo được bọn thực dân tổ chức như thế nào? Cái lò sát
sinh này đã ngốn hàng vạn con người bằng cách nào? Để làm sáng tỏ phần
nào vấn đề ở đây chúng ta xem xét trên những nét đại cương nhất của chế
độ Nhà tù Côn Đảo đối với đời sống người tù.
Côn Đảo là nơi tập trung tù án nặng từ các nhà lao khác đưa về đày biệt
xứ, những người đứng đầu các phong trào, các đảng phái chính trị, những
đồng chí lãnh đạo Trung ương và địa phương của Đảng Cộng sản Việt
Nam, tức là những người mà địch liệt vào loại “nguy hiểm” bậc nhất đối
