Ngày 2-7-1970, hai dân biểu Mỹ Augustus Hawkins và William
Anderson đã tách ra khỏi đoàn, bay ra Côn Đảo. Don Luce tháp tùng
chuyến đi với danh nghĩa phiên dịch. Luce năm ấy 35 tuổi, là thư ký Hội
đồng Nhà thờ thế giới, từng là Giám đốc cơ quan tình nguyện quốc tế ở
Việt Nam, nói thạo tiếng Việt.
Trong lời tường thuật trước giới báo chí, hai dân biểu Mỹ khẳng định
rằng, các ông đã tận mắt thấy: “Khoảng 500 người bị giam trong các
chuồng cọp... Có những tu sĩ phật giáo... Có nhiều phụ nữ từ 15 đến 70
tuổi, có cả những bù già bị mù mắt... Họ bị giam giữ chỉ vì đấu tranh cho
Hòa bình... Họ bị bỏ đói, bỏ khát bị nhốt như những con vật trong các
chuồng cọp... Họ bị ngạt thở vì người ta tung vôi bột vào trừng phạt họ...
Trong bảy tháng họ chỉ được ăn rau có 3 lần... Nhiều người trong số đó bị
còng lâu ngày đến mức không thể đứng lên bằng đôi chân của mình được
nữa... Đó là sự đối xử kinh khủng nhất đối với con người mà chúng tôi
chưa bao giờ được thấy...”.
Dân biểu Anderson đã chỉ trích các nhân viên của cơ quan AID của Mỹ
làm nhiệm vụ cố vấn cho chính phủ Nam Việt Nam về chế độ nhà tù.
Ngày 7-7-1970, nhiều Hãng thông tin phương Tây như UPI, AP (Mĩ),
AFP (Pháp), Roitơ (Anh) đã đưa một loạt tin về cuộc họp báo của 2 dân
biểu Augustus Hawkins và William Anderson về thực trạng kinh khủng mà
những người tù chính trị đang phải chịu đựng ở Chuồng Cọp Côn Đảo. Dân
biểu Hawkins, một trong 12 thành viên của Ủy ban điều tra Hạ nghị viện
Mĩ đến Việt Nam đã tuyên bố từ chức để phản đối Ủy ban này bưng bít sự
thật về tội ác của cố vấn Mỹ và ngụy quyền Sài Gòn tại Côn Đảo, nhất là
trong các chuồng cọp. Hawkins cho biết, trong bản báo cáo dày 70 trang
của Ủy ban này, chỉ có một đoạn nói về Nhà tù Côn Đảo.
Bài viết về vụ chuồng cọp Côn Đảo của John Helmul và Don Luce đăng
trên tạp chí TIME, phát hành hàng triệu bản trên khắp toàn cầu cuối tháng
7-1970 đã làm chấn động dư luận thế giới về sự khủng khiếp của nhà ngục
của Mỹ ngụy tại Nam Việt Nam.
