dùng tay bọn tù lưu manh để sát hại đồng chí, xếp banh chỉ định ngay Tôn
Đức Thắng làm cặp rằng chính. Hiểu được ý đồ thâm độc này, một số đồng
chí cộng sản cùng bị đày ở Hầm xay lúa lúc ấy bàn với Tôn Đức Thắng nên
nhân dịp này nắm quyền lực để cải tạo chế độ Hầm xay lúa.
Lần đầu tiên những công việc ở Hầm xay lúa được tổ chức lại. Tất cả
mọi người đều làm việc. Những người yếu được bố trí vào kíp sàng gạo và
đóng bao, người khỏe thì xay và khuân vác thóc. Kíp đứng cối nặng nhọc
nhất được bố trí thêm người, thay nhau người làm người nghỉ. Thấy có một
số tù nhân ngồi nghỉ, tên gác dang coi Hầm xay lúa chực xông vào đánh thì
Tôn Đức Thắng ôn tồn bảo hắn: “Đủ gạo thì thôi, đánh đập có ích gì “Nói
vậy nhưng chẳng bao giờ đủ gạo. Cặp rằng Tôn Đức Thắng không bắt tù
xay nhiều thóc. Có lần tên xếp banh đích thân đến quở trách, đồng chí Tôn
Đức Thắng đã trả lời hắn: “Tôi có thể chỉ huy cả một đội quân Lê
dương
nhưng tôi không thể điều khiển tù nhân xay lúa theo ý các ông
được”.
Đồng chí Tôn Đức Thắng khi trước làm thợ máy trong Hải quân Pháp,
năm 1919 đã từng kéo lá cờ cách mạng trên biển Hắc Hải bảo vệ nước Nga
Xô Viết, bọn gác ngục Pháp đều biết tiếng, ngay cả đám tù lưu manh cũng
phải kiêng nể. Những người tù thường phạm đã nhiều lần bị phạt Hầm xay
lúa thì hết sức ngạc nhiên. Lần đầu tiên họ thấy một ông cặp rằng không hề
đánh tù mà ôn tồn chỉ bảo cho từng người cách làm việc, cách cư xử với
nhau. Bọn gác ngục Pháp thì rất hậm hực vì công việc đã không chạy mà tù
nhân lại đoàn kết với nhau.
Nhóm cộng sản trong Hầm xay lúa tích cực giáo dục, cảm hóa tù thường.
Hội cứu tế tù nhân được tổ chức trong Hầm xay lúa. Những người ốm đau
được chăm sóc chu đáo. Hội tù tổ chức cạo gió xoa bóp cho nhau, san sẻ
nỗi mệt nhọc trong ngày. Buổi trưa, khi bọn gác ngục về hết, Hội tù xúc
gạo nấu cơm ăn thêm để bảo đảm sức khỏe. Buổi tối, Hội tù tổ chức học
văn hóa, nói chuyện truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho tù thường.
Không khí đoàn kết, học tập và giúp đỡ lẫn nhau dần dần thay thế cho sự
thù hằn, chia rẽ. Nhiều người tù thường phạm rất ham học văn hóa. Anh
