Chương XIII - CHIẾN TRANH THẾ
GIỚI LẦN THỨ NHẤT (1914-1918)
I - NGUYÊN NHÂN VÀ TÍNH CHẤT CỦA
CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI LẦN THỨ
NHẤT
1. Nguyên nhân
Cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất là kết quả tất nhiên của sự phát
triển kinh tế, chính trị của chủ nghĩa tư bản thế giới vào những năm đầu thế
kỷ XX. Từ cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản đã phát triển tới giai đoạn
mới - giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.
Quy luật phát triển không đều giữa các nước tác động mạnh mẽ vào
các mặt của đời sống xã hội. Một số nước đi vào con đường tư bản chủ
nghĩa muộn, nhưng phát huy được những lợi thế riêng và lợi dụng được
những thành tựu khoa học kỹ thuật nên đã có độ tăng trưởng nhảy vọt, vượt
qua các nước tư bản cũ. Vào năm 1860, Anh và Pháp đứng đầu và thứ hai
trong nền sản xuất công nghiệp thế giới, nhưng đến năm 1913, Mỹ và Đức
lại chiếm địa vị đó.
Những nước phát triển sau cần có thị trường trong khi những nước đi
trước tuy đã chiếm một số lớn thuộc địa, nhưng vẫn muốn chiếm thêm thị
trường mới. Nhưng thế giới đã bị chia xong, không còn có “chỗ trống” như
trong thế kỷ trước đây nữa. Do đó, nổ ra cuộc đấu tranh gay gắt giữa các
nước đế quốc để giành giật của nhau thị trường, thuộc địa và phân chia lại
thế giới. Những cuộc đấu tranh ấy đã bắt đầu diễn ra từ những năm cuối
