của chế độ thống trị thực dân bắt đầu trở nên sâu sắc. Một cuộc đấu tranh
lớn lao hơn đang đến gần.
III. CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN CUỐI THẾ
KỶ XIX
1. Dân tộc Philippin thức tỉnh
Cùng với sự phát triển kinh tế, xã hội Philippin có những biến đổi sâu
sắc. Tầng lớp tư sản và tiểu tư sản tiếp xúc với tư tưởng mới, ý thức tư
tưởng dân tộc hình thành và phát triển mạnh mẽ, nhất là vào cuối thế kỷ thứ
XIX. Nhân dân Philippin đòi được sống độc lập, tự do.
Cuộc cách mạng 1868 ở Tây Ban Nha lật đổ nhà vua và giành được
thắng lợi tạm thời đã ảnh hưởng nhiều đến tư tưởng tự do. Những cải cách
về giáo dục, việc ban hành những quyền dân chủ về tổ chức và ngôn luận
dù rằng rất hạn chế, cũng tạo cho nhân dân Philippin những nhận thức mới
về quyền sống. Nhưng ở Philippin, chúng thủ tiêu những cải cách dân chủ
đã đạt được trong đấu tranh cách mạng, tăng cường khủng bố nhân dân.
Ruộng đất lọt vào tay nhà thờ, và nông dân biến thành tá điền. Một số nông
dân trở thành công nhân của các xưởng pháo binh, xưởng vũ khí, xưởng
đóng tàu của hải quân. Dù là tá điền hay là công nhân, họ đều sống rất khổ,
phải lao động hết sức nặng nhọc mà thù lao thì rất thấp. Lòng bất mãn do
cuộc sống nghẹt thở nặng nề của nhân dân Philíppin tiếp được ngọn lửa đấu
tranh của công nhân công binh xưởng phản đối thuế thân Xêđula và nghĩa
vụ lao dịch đã bùng lên thành cuộc khởi nghĩa cách mạng.
a) Cuộc khởi nghĩa ở Kavittơ năm 1872
Phong trào đấu tranh của công nhân Kavittơ đã liên hệ được với binh
lính và sĩ quan người Philíppin đóng ở Manila. Nông dân ở đây được giác
ngộ cũng tham gia đấu tranh. Những người lãnh đạo khởi nghĩa định đêm
20-1-1872 khởi sự cùng một lúc ở hai địa điểm Manila và Kavittơ. Nhưng
