Việt Nam, đã chứng minh sự hình thành và phát triển của tinh thần liên
minh chiến đấu của hai dân tộc Việt Nam-Campuchia.
III. CHÍNH SÁCH CAI TRỊ CỦA THỰC DÂN
PHÁP VÀ PHONG TRÀO DÂN TỘC
CAMPUCHIA ĐẦU THẾ KỶ XX
Cùng với việc đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân Campuchia,
thực dân Pháp xây dựng một hệ thống cai trị ở Campuchia để tổ chức việc
bóc lột và khai thác thuộc địa.
Trước khi thực dân phương Tây đến xâm lược, Campuchia là một
quốc gia phong kiến. Nhân dân Campuchia sống trên một vùng đất đai giàu
có , cư dân thưa thớt, dân số giữa thế kỷ XIX chưa tới 1 triệu người. Trong
chế độ phong kiến Campuchia, vua là chủ sở hữu cao nhất về đất đai, là
đấng tối thượng. Hoàng tộc và quan lại thành những chủ phong kiến sống
dựa vào sự bóc lột tô thuế của nhân dân. Bộ máy cai trị của phong kiến và
nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu không đáp ứng được yêu cầu bóc lột của
thực dân tư bản Pháp. Trước hết, Pháp phải nắm toàn bộ nên thống trị chính
trị, biến chính quyền Nôrôđôm thành bù nhìn phục vụ cho chính sách thuộc
địa. Hiệp ước năm 1884 là mốc chuyển biến đó.
Trên cơ sở tồn tại chính quyền cũ của Campuchia, thực dân Pháp bổ
nhiệm một viên khâm sứ người Pháp chủ trì Hội đồng các quan đại thần
gồm 5 vị cao nhất. Dưới sự điều khiển của khâm sứ, Hội đồng 5 quan đại
thần sẽ bàn bạc về việc định luật lệ, tiến hành cải cách và cai trị. Nhà vua
không tham dự mà chỉ được báo lại quyết định của Hội đồng.
Đồng thời, Pháp thiết lập một bộ máy chính quyền từ cấp tỉnh đến
trung ương do người Pháp trực tiếp điều khiển. Các cấp hành chính từ
huyện trở xuống chủ yếu do người bản xứ nắm, nhưng đặt dưới sự điều
khiển và kiểm soát chặt chẽ của người Pháp. Thực dân Pháp đã biến giai
cấp phong kiến Campuchia thành chỗ dựa cho chúng.
