hành chiến tranh xâm chiếm Lào. Mặc dù nhân dân Lào chiến đấu hết sức
dũng cảm bảo vệ nên độc lập của mình, các vùng Chămpaxắc, Mường
Nakhon, Noongkhai v.v… bị mất vào tay quân Xiêm. Vào năm 1779, Xiêm
chiếm Viêngchăn và ép Luông Phabăng thừa nhận quyền đô hộ. Cuộc đấu
tranh của nhân dân Lào chống ách nô dịch và giành độc lập còn kéo dài
mấy chục năm sau, đặc biệt cuộc khởi nghĩa của Chậu Anu ở đầu thế kỷ
XIX. Nhưng cuộc khởi nghĩa đã bị đàn áp, cuối cùng bị thất bại vào năm
1828. Bọn thống trị Xiêm xâm lấn nước Lào, cướp bóc nhiều của cải vàng
bạc châu báu. Luông Phabăng, Viêngchăn thành một tỉnh của Xiêm.
Chămpaxắc cũng thành thuộc địa của Ayuthaia - vương quốc Xiêm.
Chính giữa lúc nước Lào ở trong cảnh nước mất nhà tan, bị Xiêm
khống chế thì đế quốc Anh, Pháp bắt đầu cuộc phân chia thế lực trên bán
đảo Trung Ấn. Đế quốc Anh sau khi vào Miến Điện và chiếm cứ Mã Lai
đang bành trướng thế lực về phía đông và phía bắc. Đế quốc Pháp vào
những năm 90 đã chiếm xong Việt Nam và Campuchia, bắt đầu vươn về
phía tây nên đặc biệt chú ý đến Lào. Sự xâm lược của Pháp đối với Lào bắt
đầu vào cuối thế kỷ XIX.
II. QUÁ TRÌNH XÂM NHẬP VÀ SỰ THỐNG
TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP
Giữa thế kỷ XIX, thực dân Pháp dưới triều đại Napôlêông III đã xâm
lược Việt Nam và Campuchia. Đồng thời, Pháp cũng bắt đầu cuộc tranh
giành quyền lợi kinh tế ở phía Hoa Nam Trung Quốc, đặc biệt vùng Quảng
Đông, Vân Nam. Chúng không thể không tính đến đất nước Lào giầu có
với rừng gỗ bạt ngàn và nhiều nguyên liệu quý khác.
Sự phân cắt về chính trị, tình trạng suy yếu và lạc hậu về kinh tế đã
làm cho nước Lào trở thành vùng đất đầy hấp dẫn với Pháp. Con sông Mê
Công như một trục giao thông xuyên suốt từ Vân Nam xuống Nam kỳ đổ ra
biển. Thực dân Pháp thèm muốn của cải hai bờ sông này. Năm 1865, chúng
tiến hành thám hiểm sông Mê Công do Đuđa đơ Lagơrê chỉ huy.
