Năm
Số lượng
Năm
Số người chết
1849
1858
1901
858.000 livrơ
3.800.000 livrơ
9.300.000 livrơ
1825-1850
1850-1875
1875-1900
400.000 người
5.000.000 người
15.000.000 người
Như vậy, trong vòng nửa sau thế kỷ XIX, số lượng lương thực xuất
khẩu tăng lên hơn 10 lần thì số người dân Ấn Độ chết đói tăng lên 37,5 lần.
2. Phong trào đấu tranh của nông dân nửa sau thế kỷ XIX
Dưới ách thống trị thực dân, các tầng lớp nhân dân Ấn Độ không
ngừng nổi dậy đấu tranh. Nhiều cuộc khởi nghĩa lan tràn khắp nơi nhằm
chống thực dân Anh, đồng thời tấn công vào bọn phong kiến. Năm 1872, ở
Penjap đã nổi lên phong trào Namhari (có nghĩa là những người được
Thượng để cổ vũ) mang màu sắc tôn giáo do Ram Xinh lãnh đạo. Cùng
trong khoảng đầu những năm 70, khởi nghĩa nông dân xảy ra ở Bengan,
Maharaxtơra… Đáng chú ý là phong trào do Vaxuđêva Banvăng Pơhatke
lãnh đạo ở Puna. Pơhatke là một trí thức nhỏ, người Marát, có tinh thần yêu
nước, tổ chức nghĩa quân trong núi, tuyên bố chống Anh. Nhiều nhóm nông
dân tham gia nghĩa quân, tấn công vào trại ấp của địa chủ và bọn cho vay,
hủy bỏ văn tự cầm ruộng và vay nợ. Dưới danh nghĩa là “Người được Nan
Xahip giao phó”, nghĩa quân hoạt động khắp vùng Maharaxtơra, làm cho
quân Anh hoảng sợ. Chúng phải điều quân từ nhiều nơi đến để đối phó.
Một tên phản bội đã bắt và giao nộp Pơhatke cho quân Anh. Ông bị kết án
khổ sai chung thân. Cùng thời gian này, nhiều cuộc khởi nghĩa tự phát của
nông dân tấn công vào quân Anh, phá hủy trang trại của địa chủ phong kiến
và bọn cho vay nặng lãi lan tràn khắp nơi. Năm 1881. Mác nhận định: “Ở
Ấn Độ, đang hình thành nếu không phải là một cuộc tổng khởi nghĩa thì
cũng là một tình thế phức tạp nghiêm trọng đối với Chính phủ Anh”.
3. Giai cấp tư sản Ấn Độ và bước đầu của phong trào tư sản
