LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI - Trang 220

giáo dục, báo chí… đều bị phụ thuộc vào Nga hoàng. Hầu hết ruộng đất tốt
vẫn thuộc về quý tộc. Còn nông dân vẫn phải chịu các thứ tô thuế nặng nề,
các đóng góp phức tạp như chế độ “nghĩa vụ tạm thời”. Hàng triệu quần
chúng nông dân được “giải phóng” về mặt danh nghĩa vẫn không có quyền
hành thực sự và vẫn bị lệ thuộc vào ruộng đất của quý tộc. Nó không tạo
nên người công nhân tự do trong nền sản xuất tư bản chủ nghĩa hay người
nông dân tự do mà vẫn là người lĩnh canh lệ thuộc bị trói buộc trên lãnh địa
của địa chủ. Những trở lực của sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa chưa
được giải quyết căn bản.