Tháng 1 năm 1915, Nhật đề ra 21 điều yêu sách với chính phủ Viên
Thế Khải, coi đó là điều kiện để Nhật thừa nhận Viên Thế Khải lên ngôi
vua.
Nội dung cơ bản của 21 điều yêu sách là: đem quyền lợi ở vùng Sơn
Đông trước kia thuộc Đức nay chuyển cho Nhật; thừa nhận độc quyền của
Nhật ở Liêu Ninh, Cát Lâm và Đông Nội Mông, cho phép Nhật hùn vốn
kinh doanh khai thác mỏ sắt ở Đại Trị, Hồ Bắc, mỏ than ở Bình Hương,
Giang Tây; những đảo, cửa biển chỉ được cho Nhật thuê; mời người Nhật
làm cố vấn chính trị, kinh tế, quân sự, binh công xưởng do hai nước Nhật-
Trung cùng xây dựng; Nhật có đặc quyền xây dựng đường sắt, khai mỏ ở
Phúc Kiến; Trung-Nhật cùng quản lý lực lượng cảnh sát địa phương v.v…
21 yêu sách thực ra là biện pháp cụ thể để Nhật có thể nắm chắc Trung
Quốc, biến thành thuộc địa. Nhân dân Trung Quốc khắp nơi đều phản đối,
tung truyền đơn, diễn thuyết, tẩy chay hàng Nhật, biểu lộ thái độ chống
Nhật, chống Viên Thế Khải. Nhưng Viên đã chấp nhận tất cả 21 điều yêu
sách và thẳng tay đàn áp quần chúng nhân dân. Viên ráo riết chuẩn bị dư
luận để lập nền quân chủ lập hiến và tuyên bố làm hoàng đế.
Năm 1914, Tôn Trung Sơn lập ra “Đảng Cách mạng Trung Hoa”,
tuyên bố chống Viên Thế Khải, hiệu triệu nhân dân lật đổ Viên Thế Khải.
Hưởng ứng lời hiệu triệu của Tôn Trung Sơn, các tỉnh Vân Nam, Hồ Nam,
Tứ Xuyên v.v… đều có phong trào chống Viên Thế Khải. Tháng 12 năm
1915, Vân Nam tuyên bố độc lập và thành lập đạo quân “giữ nước” để
chống Viên Thế Khải.
Sau khi Vân Nam tuyên bố độc lập, Viên Thế Khải điều động hơn 10
vạn quân đi trấn áp. Nhưng quân đội không ủng hộ y, nên luôn luôn bị thất
bại. Nhật Bản thấy vậy cũng bỏ Viên Thế Khải. Năm 1916, Viên đành phải
tuyên bố thủ tiêu nền đế chế, hòng giữ lại chức Tổng thống. Nhưng sau đó,
Viên Thế Khải chết.
Sau khi Viên Thế Khải chết, Lê Nguyên Hồng lên làm Tổng thống,
Đoàn Kỳ Thụy làm Tổng lý. Họ khôi phục “Ước pháp lâm thời”, triệu tập
