Dương, Tư Mã Quang chuyên tâm viết "Tư trị thông giám". Trước sau bỏ
ra 19 năm, ông mới hoàn thành. Đây là bộ sử biên niên ghi chép sự việc từ
thời Chiến Quốc (năm 403 TCN, khi nước Tấn chia 3) đến thời Ngũ Đại
(959 CN), gồm 1362 năm.
Để viết bộ sử đồ sộ này, Tư Mã Quang và những người cộng sự đã thu
nhập và chỉnh lý 1 khối lượng tư liệu to lớn, ngoài chính sử của các triều
đại, còn tham khảo hơn 300 trước tác lịch sử khác. Theo nói lại, bản thảo
khi hoàn thành, chứa đầy 2 gian nhà. Do tư liệu phong phú, chọn lựa thỏa
đáng và khảo chứng nghiêm túc, lại có lời văn sinh đông, tinh tế nên "Tư trị
thông giám" trở thành 1 trong những trước tác lịch sử có giá trị lớn nhất
trong lịch sử sử học Trung Quốc. Nó đã cung cấp tư liệu tương đối hoàn
thiện cho việc nghiên cứu lịch sử của những nhà nghiên cứu đời sau. Trong
suốt 19 năm đằng đẵng, Tư Mã Quang dồn hết tinh lực cho bộ sách này. Vì
miệt mài làm việc suốt ngày tới đêm khuya liên tục trong 1 thời gian dài,
nên khi hoàn thành "Tư trị thông giám", sức khỏe của ông bị suy kiệt, mắt
mờ, răng rụng nhiều. Ông được đánh giá là nhà sử học nổi tiếng trong lịch
sử Trung Quốc (người Trung Quốc ghép ông sau Tư Mã Thiên, tác giả bộ
Sử ký và gọi 2 ông là "lưỡng Tư Mã".
Suốt hơn 10 năm, Tư Mã Quang lánh ở Lạc Dương viết sách, nhưng vì
trước đó ông đã là 1 nhân vật nổi tiếng trong phái phản đối tân chính, nên
các quan chức thuộc phái bảo thủ vẫn rất mến mộ ông. Tuy ông luôn nói là
không quan tâm tới chính trị nữa, nhưng rất nhiều người vẫn coi ông như 1
"tể tướng" thực thụ. Ngay cả đến người dân thường cũng biết Tư Mã tướng
công hiện ở Lạc Dương. Cao thái hậu lên chấp chính, lập tức triệu Tư Mã
Quang về triều đình. Tuy Tư Mã Quang đã già và nhiều bệnh tật, nhưng
ông không hề thay đổi quan điểm chống lại tân pháp của Vương An Thạch.
Vừa nhận chức tể tướng, việc làm đầu tiên của ông là phế bỏ tân pháp. Có
người khuyên ngăn ông là Thần Tông vừa qua đời, mà bỏ ngay pháp lệnh
do Thần Tông ban hành đi thì không nên. Tư Mã Quang giận dữ bác lại:
"Pháp lệnh của tiên hoàng đế, cái gì tốt thì không thể thay đổi, chứ còn
