Theo ông, thời Đinh - Lê "dùng người tài giỏi", "trên dưới một dạ, lòng dân
không lìa"; còn thời Trần trong kháng chiến chống Mông - Nguyên thì "vua
tôi đồng tâm, anh em hòa mục, cả nước nhà góp sức". Vị tướng tài ba kiệt
xuất, người anh hùng dân tộc thời Trần đã phát hiện rất chính xác điều cốt
lõi của vấn đề, nhận thức rõ vai trò của nhân tố đoàn kết, đồng lòng. Trước
hết, đoàn kết trong triều đình để làm nòng cất, làm gương nhằm tiến tới
đoàn kết toàn quân, toàn dân và cả nước.
Đồng lòng, chung sức trong sự nghiệp giữ nước là một thực tế lịch
sử của nước Đại Việt thời Trần. Để có được thứ vũ khí vô địch này, tất
nhiên đòi hỏi một quá trình, do tác động của nhiều yếu tố và có sự giác ngộ
của mọi tầng lớp xã hội, nhưng trước hết và quyết định nhất là ở đội ngũ
cầm quyền - những người lãnh đạo đất nước và trong chiến tranh là bộ
tham mưu kháng chiến. Điều đó phải được biểu hiện ở ý thức tư tưởng và
hành động cụ thể trong quan hệ nội bộ giới quý tộc chấp chính, gắn liền
quan hệ giữa nhà nước quân chủ và nhân dân thông qua chủ trương, đường
lối và chính sách cai trị của giai cấp thống trị mà lúc đó là vương triều
Trần.
Trong khuôn khổ chế độ phong kiến kiểu phương Đông, đội ngũ
quý tộc Trần không phải là quý tộc bẩm sinh. Hoàng tộc Trần có xuất xứ,
nguồn gốc từ những dân chài miền biển có truyền thống yêu nước và
thượng võ. Tất nhiên, một khi đã lên ngôi vua, thiết lập vương triều thì lập
tức họ giành được ưu tiên đặc quyền, đặc lợi cho con cháu, họ hàng, từ
phẩm tước, chức vị đến bổng lộc theo trật tự gần xa trong quan hệ huyết
tộc. Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép lời Vua Trần Thánh Tông nói với các
tông thất rằng: "Thiên hạ là thiên hạ của tổ tông, người nối nghiệp của tổ
tông phải cùng hưởng phú quý với anh em trong họ. Tuy bên ngoài có một
người ở ngôi tôn, được cả thiên hạ phụng sự, nhưng bên trong thì ta với các
khanh là đồng bào ruột thịt. Lo thì cùng lo, vui thì cùng vui. Các khanh nên
truyền những lời này cho con cháu để chúng đừng bao giờ quên, thì đó là
phúc muôn năm của tông miếu xã tắc"
26
. Bấy giờ, trong hoàng tộc, trong
chỗ cha con, anh em họ hàng nhà vua sống hòa thuận, vui vẻ. Nhà vua còn
