Hồ Nguyên Trừng thống lĩnh toàn bộ 7 vạn quân thủy, bộ, dàn thế
trận, từ Hoàng Giang tiến đánh quân Minh ở cửa Hàm Tử. Lúc đó, Hồ Xạ
và Trần Định được lệnh chỉ huy một đạo quân bộ tiến theo bờ nam sông
Nhị Hà đánh vào phía tây trại giặc. Đỗ Nhâm Giám, Trần Khắc Trang chỉ
huy một đạo quân bộ khác tiến theo bờ bắc sông đánh vào mặt đông nam.
Nguyễn Công Chửng chỉ huy một đạo thủy quân với 100 chiến thuyền đi
tiên phong. Hồ Nguyên Trừng, Hồ Đỗ chỉ huy trung quân. Hồ Vấn, Đỗ
Mãn chỉ huy hậu quân. Ba đạo quân này theo dòng sông tiến công vào mặt
nam cụm quân Trương Phụ ở Hàm Tử. Thuyền quân nối nhau hơn mười
dặm, kín cả mặt sông. Quân thủy, quân bộ tổng cộng 7 vạn người, nhưng để
tăng thanh thế, Hồ Quý Ly cho phao tin tổng số quân tham chiến là 21 vạn.
Do đề phòng trước, Trương Phụ huy động thêm quân từ Đông Đô
đến phối hợp, đặt phục binh, nhử quân Hồ Nguyên Trừng vào trận địa mai
phục rồi tung quân ra đánh. Trương Phụ chỉ huy bộ binh và kỵ binh, Liễu
Thăng chỉ huy thủy binh, từ hai mặt đánh rất mạnh. Bị đánh bất ngờ, quân
nhà Hồ lúng túng đối phó, đội ngũ rối loạn và tan vỡ. Hồ Vấn và Đỗ Mãn
chỉ huy hậu quân tiếp viện nhưng bị đánh tan. Các tướng Hồ Xạ, Trần Khắc
Trang, Trần Đình, Đỗ Nhân Giám... đều bị tử trận. Cuộc phản công thất bại,
lực lượng bị tổn thất hết sức nặng nề, Hồ Quý Ly, Hồ Hán Thương cùng
các tướng thu thập quân sĩ theo đường biển rút về Tây Đô cố thủ.
Tháng 5, cả triều đình và hầu hết quân đội tập trung ở Tây Đô, hy
vọng dựa vào thành trì kiên cố này để bảo vệ lực lượng kháng chiến. Quân
Minh theo hai đường thủy, bộ nhanh chóng truy kích gấp và bao vây Tây
Đô. Quân nhà Hồ chưa kịp ổn định, vả lại tinh thần quân sĩ đã suy sụp nên
không giữ được thành. Triều đình cùng bộ phận quân đội còn lại rút vào
phía nam. Tháng 6-1407, những người cầm đầu vương triều và quân đội
nhà Hồ lần lượt bị sa vào tay giặc ở Kỳ La (Hà Tĩnh).
Thất bại của triều đình nhà Hồ trong cuộc kháng chiến chống quân
xâm lược Minh do nhiều nguyên nhân. Một trong những nguyên nhân quan
trọng nhất, đó là sai lầm trong tư tưởng chỉ đạo tác chiến chiến lược và
