nổ súng đảo chính Pháp (9-3-1945), Ban Thường vụ Trung ương Đảng
đã họp mở rộng, quyết định phát động cao trào kháng Nhật cứu nước.
Ngày 12-3-1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị Nhật -
Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta, khẳng định chủ trương
của Đảng: “... Động viên mau chóng quần chúng nhân dân lên mặt
trận cách mạng, tập dượt cho quần chúng mạnh dạn tiến lên tổng khởi
nghĩa. d) Phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước mạnh mẽ để
làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa... đ) Sẵn sàng chuyển qua hình
thức tổng khởi nghĩa một khi đã đủ điều kiện”
71
.
Với chủ trương đúng đắn này của Đảng, phong trào đấu tranh
cách mạng của quần chúng dâng cao mạnh mẽ, khởi nghĩa từng phần
bùng nổ ở nhiều địa phương. Tại Việt Bắc, nhân dân làm chủ nhiều
châu, huyện. Ở miền trung du và đồng bằng Bắc Bộ, nhân dân nổi dậy,
phá kho thóc cứu đói, trừng trị phản động, phát triển tự vệ, du kích và
lập các chiến khu. Tại Trung Bộ, các tù chính trị ở Quảng Trị, Quảng
Ngãi, Buôn Mê Thuột phá ngục về địa phương lãnh đạo phong trào;
khởi nghĩa Ba Tơ bùng nổ. Ở Nam Bộ, các Đội Tự vệ, Đội Xung
phong phát triển nhanh chóng ở Sài Gòn, Mỹ Tho, Bến Tre, Sa Đéc;
tinh thần Nam Kỳ khởi nghĩa bừng bừng trở lại.
Đến cuối tháng 7 đầu tháng 8-1945, thực lực cách mạng Việt Nam
đã phát triển hùng hậu, tình hình quốc tế chuyển biến có lợi cho ta, tức là
những điều kiện cho cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra đã đầy đủ. Chớp thời cơ
lịch sử, từ ngày 13 đến ngày 15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp
ở Tân Trào khẳng định cơ hội tốt cho ta giành độc lập dân tộc đã tới và
quyết định chuyển khởi nghĩa từng phần giành chính quyền trong bộ phận
lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Để tổng khởi nghĩa
toàn thắng, Hội nghị nhấn mạnh ba nguyên tắc: tập trung, thống nhất, kịp
thời; đánh chiếm ngay những nơi chắc thắng, không kể thành phố hay thôn
quê. Mục đích cuộc tranh đấu của ta lúc này là giành quyền độc lập hoàn
toàn. Ngay sau Hội nghị toàn quốc của Đảng, ngày 16-8-1945, tại Tân
Trào, Quốc dân Đại hội khai mạc. Đại hội tán thành chủ trương phát động
