Trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Việt Nam có nửa nước là
miền Bắc tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đây là điều kiện thuận lợi
để động viên toàn dân tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và
củng cố quốc phòng. Để hoàn thành hai nhiệm vụ chiến lược của cách
mạng là cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân ở miền Nam, Đảng ta xác định: “vừa sản xuất, vừa chiến
đấu” kết hợp “chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu với sản xuất”. Chỉ có đẩy
mạnh sản xuất mới có thể ổn định và cải thiện được đời sống của nhân dân
ở miền Bắc cũng như giảm bớt khó khăn cho nhân dân tại các vùng giải
phóng ở miền Nam, và như vậy mới làm cho nhân dân tin tưởng, phấn
khởi, ra sức thi đua sản xuất, tích cực đóng góp để xây dựng nền quốc
phòng toàn dân vững mạnh.
Dựng nước phải đi đôi với giữ nước, đó là tư tưởng trường tồn
trong lịch sử dân tộc. Muốn cho tư tưởng đó thâm nhập, ăn sâu bén rễ trong
quần chúng nhân dân, muốn cho mọi người dân Việt Nam nhận thức được
trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong quá trình tham gia xây dựng nền
quốc phòng, thì cần phải coi trọng công tác giáo dục, tuyên truyền trong
nhân dân. Qua đó mà tạo được sự thống nhất cao trong nhận thức và hành
động của mọi người dân, mọi giai tầng xã hội, biến sức mạnh tinh thần
thành sức mạnh vật chất. Muốn tạo dựng cho quần chúng nhân dân niềm tin
vào sự nghiệp kháng chiến và xây dựng chủ nghĩa xã hội, cũng như vừa
kháng chiến vừa kiến quốc, thì quá trình xây dựng, phát triển kinh tế cần
phải được kết hợp chặt chẽ với củng cố quốc phòng. Sự hoà trộn ý thức cứu
nước với ý thức giữ nước trong mỗi người dân Việt Nam chính là sự thể
hiện tinh thần cách mạng triệt để, sẵn sàng hy sinh cho độc lập, tự do. Thời
kỳ đầu kháng chiến chống Pháp, vận nước còn chông chênh, để tập trung
cao độ cho nhiệm vụ cứu nước, giữ vững nền độc lập còn non trẻ. Đảng ta
chủ trương “toàn thể nhân dân, không phân biệt giai cấp, tín ngưỡng và
nghề nghiệp, đều phải giữ gìn trật tự và ra sức ủng hộ chính quyền nhân
dân”
38
. Để tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng chống thực dân Pháp xâm
lược, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nước lấy dân làm gốc.
