Trong công cuộc kháng chiến kiến quốc, lực lượng chính là ở
dân”
39
.
Trước một kẻ thù có tiềm lực mạnh như thực dân Pháp, để làm thất
bại âm mưu “đánh nhanh, thắng nhanh” của chúng, đồng thời bảo toàn
được thực lực cho kháng chiến lâu dài, Đảng chủ trương rút khỏi thành thị
về xây dựng căn cứ địa - hậu phương ở vùng rừng núi, nông thôn. Đây
chính là địa bàn vững chắc để xây dựng nền quốc phòng toàn dân. Và để
làm được điều đó, trước hết và quan trọng nhất là phải xây dựng khối đại
đoàn kết toàn dân tộc mà đầu tiên là giữa người Kinh với đồng bào các dân
tộc thiểu số và giữa các dân tộc thiểu số với nhau; cải thiện và ổn định đời
sống cho nhân dân vùng nông thôn và miền núi. Trong quá trình xây dựng
nền quốc phòng toàn dân phải luôn biết kết hợp giữa động viên sức dân và
củng cố, bồi dưỡng sức dân; biết liên hợp lợi ích ngày thường và lợi ích lâu
dài của dân chúng
40
. Động viên sức dân kết hợp với bồi dưỡng sức dân
cũng là bước kế thừa và phát triển tư tưởng “khoan thư sức dân làm kế sâu
rễ bền gốc” của các bậc tiền nhân trong lịch sử dân tộc.
Trên tư tưởng quốc phòng toàn dân, với đường lối chiến tranh nhân
dân đúng đắn và sáng tạo, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí
Minh, cách mạng Việt Nam không chỉ vượt qua được thời kỳ “ngàn cân
treo sợi tóc” hồi đầu kháng chiến chống thực dân Pháp, mà với một nền
quốc phòng toàn dân vừa mới được tạo dựng, cuộc kháng chiến chống Pháp
của nhân dân đã nhanh chóng vượt qua được thời kỳ cầm cự, chuyển sang
tổng phản công. Nền quốc phòng toàn dân được xây dựng trong kháng
chiến chống Pháp đã đưa Quân đội nhân dân Việt Nam từ một đội quân bé
nhỏ nhanh chóng phát triển thành lực lượng vũ trang ba thứ quân; từ những
đại đội, tiểu đoàn thành những đại đoàn chủ lực mạnh; đưa tiềm lực quốc
phòng từ chỗ gần như là số không đến chỗ đủ sức đương đầu đánh bại các
bước leo thang chiến tranh quymô lớn của thực dân Pháp và sau này là đế
quốc Mỹ. Nền quốc phòng đó còn tạo dựng các cơ sở kinh tế - quốc phòng,
bảo đảm tính liên tục cho hoạt động sản xuất tại các vùng tự do và căn cứ
địa - hậu phương; góp phần đưa nền kinh tế Việt Nam từ chỗ chỉ tập trung
