từ xưa tới nay chúng ta chỉ toàn học với ông thầy Trung Hoa rồi với ông
thầy Pháp. Bây giờ tới lúc chúng ta phải biết tách ra khỏi các ông thầy đó
mà tự học mới được.
Nghĩ vậy, nên chúng tôi giới thiệu với độc giả Văn minh Ấn Độ trước hết.
Người phương Đông học về văn minh phương Đông mà phải dùng sách
của phương Tây thì thực là điều bất đắc dĩ, nhưng trường ca Bhagavad Gita
chỉ mới có một bản dịch của Trung Hoa và đã có trên bốn chục bản dịch
của Anh, thì chúng ta cũng nên tạm gạt bỏ mặc cảm Đông Tây đó đi, và
ước ao rằng các nhà du học ở Ấn về, một ngày gần đây sẽ lấp cái khuyết
điểm đó cho chúng ta. Vả lại, trong giai đoạn hiện tại, để phổ biến kiến
thức, cho chúng ta một tổng quan Ấn Độ, thì tôi chưa thấy cuốn nào vừa
sáng sủa vừa vô tư như cuốn của Will Durant. Xin độc giả đọc mấy hàng
này trong đoạn kết ở cuối sách:
“Có lẽ bị phương Tây xăm lăng, cướp bóc một cách vô liêm sĩ, Ấn Độ để
đáp lại, sẽ dạy cho chúng ta bài học khoan hồng cao thượng, dấu hiệu của
một tâm hồn già dặn, dạy cho chúng ta có một tâm hồn thanh thản, thoả
mãn, để tiếp thu những ý mới, có một trí óc bình tĩnh hiểu được hết thảy,
tha thứ cho hết thảy, sau cùng có một tấm lòng nhân từ yêu thương mọi
sinh vật, chỉ tấm lòng đó mới đoàn kết mọi người với nhau được thôi.”
Một học giả phương Tây mà hiểu phương Đông như vậy, không phải là dễ
kiếm.
*
* *
Để bản dịch được sáng sủa, chúng tôi:
- Thỉnh thoảng thêm một vài chữ hoặc một câu ngắn trong mạch văn,
những chỗ thêm đó, chúng tôi đặt trong dấu [ ]
.
