LỐI TƯ DUY CỦA NGƯỜI THÔNG MINH - Trang 118

Do đó, chúng ta rất thích gọi ra những sự vật từ trí nhớ khi chúng có chung
vật thể và tương quan với tình huống hiện tại. Ví dụ, lần đần tiên bạn đến
một cửa hàng thức ăn nhanh mới, bạn sẽ nhanh chóng nhớ ra trong đầu
mình những cửa hàng thức ăn nhanh đã từng đến.
Vậy thì làm thế nào bạn có thể cải thiện khả năng sử dụng phép loại suy để
giải quyết vấn đề thông qua việc gọi ra vùng kiến thức cơ sở tiềm năng từ
trí nhớ?
Để hiểu thêm chút ít về quá trình này, hãy suy nghĩ về ngạn ngữ. Ngạn ngữ
là cách súc tích để diễn đạt một sự hiểu biết sâu sắc nào đó. Hãy bắt đầu
với một câu ngạn ngữ bạn chưa từng biết đến trước đây: “Tiếng ồn của
bánh xe không đo lường trọng lượng của chiếc xe ngựa.” Nghe câu ngạn
ngữ này bạn nhớ đến điều gì?
Khi tôi hỏi sinh viên trong lớp câu này, câu trả lời đầu tiên tôi thường nhận
được là một ngạn ngữ khác: “Bánh xe cọt kẹt sẽ được tra dầu.” Cả hai câu
này đều liên quan đến những chiếc bánh xe. Tuy nhiên, nghĩa của chúng
không giống nhau chút nào. Nhưng kiểu phản ứng này không nằm ngoài dự
đoán vì tâm trí ngay lập tức liên tưởng tới những vật thể tương tự.
Ý nghĩa thực sự của ngạn ngữ không nằm ở bản thân nghĩa của những vật
thể được nói đến trong đó (trong trường hợp này là những chiếc bánh xe và
xe ngựa) mà nằm ở những nhóm quan hệ nào đó có thể tồn tại giữa nhiều
vật thể khác nhau. Đặc điểm này của ngạn ngữ gọi là nghĩa liên hệ. Hãy
suy nghĩ về nghĩa liên hệ của câu ngạn ngữ: “Tiếng ồn của bánh xe không
đo lường trọng lượng của chiếc xe ngựa.” Câu này nói rằng, bản chất bên
trong của một vật không phải lúc nào cũng được phản ánh bằng những đặc
điểm hiển hiện nhìn thấy được. Nghĩa này mang tính liên hệ vì nó mô tả
mối quan hệ giữa bản chất bên trong và cái thấy được bên ngoài của sự vật.
Nghĩa liên hệ này cũng là mấu chốt cho phép bạn ghi nhớ những ngạn ngữ
có cùng ý nghĩa. Một khi diễn đạt ý nghĩa đích thực của ngạn ngữ theo cách
trừu tượng hơn này, bạn có thể nhớ ra những câu khác với nghĩa tương tự
như: “Không phải cái gì lấp lánh cũng là vàng,” hay “Không thể đánh giá
quyển sách qua vỏ bọc bên ngoài.” Những câu này không có chung bất kỳ
vật thể nào với câu ngạn ngữ ban đầu nhưng có cùng ý nghĩa.