truyền bá tới mọi người bằng nghệ thuật. Ngược lại với luận đề khi tác giả
chỉ chú tâm làm nghệ thuật còn giá trị tư tưởng, giá trị nhận thức của tác
phẩm chủ yếu sẽ được toát lên từ hình tượng nghệ thuật của tác phẩm
không hoàn toàn phụ thuộc, thậm chí ngoài ý muốn của tác giả. Cả hai cách
làm nghệ thuật đều cần đến một điều kiện chung là tài năng. Có tài năng thì
dù làm nghệ thuật chỉ với mục đích chuyển tải cho một tư tưởng, tác phẩm
vẫn cứ sống, vẫn cứ động, vẫn cứ hay. Không có tài năng thì dù có lao tâm
khổ tứ phụng sự nghệ thuật, tác phẩm vẫn không có cả nghệ thuật lẫn tư
tưởng. Những nhân vật trong tiểu thuyết của Nguyễn Bắc Sơn đều đại diện
cho một loại cán bộ, đảng viên, công chức nào đó. Nhưng vượt lên những
ước lệ mòn sáo, những nhân vật này không chỉ gánh vác trách nhiệm đại
diện của mình mà còn tồn tại như một con người cụ thể, có vui buồn, yêu
ghét khát vọng cao cả và dục vọng thấp hèn; tự tin và tự ty; thành công và
thất bại. Nếu như cần khẳng định sự thành công của Nguyễn Bắc Sơn trong
thể loại tiểu thuyết thì có lẽ điều cần khẳng định đầu tiên là nhà văn đã xây
dựng được một dàn nhân vật là những người phần nhiều có chức, có quyền
không phải là những hình nộm khô khan minh hoạ cho một triết lý sống;
không phải là những hình kỷ hài trống rỗng để tác giả trút vào có quan
niệm của mình về họ. Các nhân vật của ông tồn tại như người đang sống
quanh ta, bởi thế, có lẽ là lần đầu tiên một cách có hệ thống, trong tiểu
thuyết đương đại, người đọc được hé mở tấm màn của chủ nghĩa sơ lược để
tiếp cận với lớp người vẫn thường được gọi là "quan" trong xã hội với tấm
chân dung chân thực của nó.
Nhân bàn việc này rất đáng chú ý với Lửa đắng, lần đầu tiên trong văn xuôi
Việt Nam đã xuất hiện nhóm nhân vật gồm những người ở vị trí lãnh đạo
cao nhất của Đảng và Nhà nước ta, trong đó nổi lên bốn nhân vật là Tổng
Bí thư ông Trân; Bí thư thành uỷ mới; ông Thụ, Trương ban Tư tưởng-Văn
hoá và một nhân vật khá độc đáo, nhân vật "Cự", chỉ thấp thoáng những
khiến người đọc phải trầm ngâm nghĩ ngợi. Khác với hình tượng lãnh tụ,
các đồng chí lãnh đạo thường xuất hiện thoáng qua nhằm nhấn mạnh, minh
