Dĩ trực báo oán
Lấy ngay thẳng báo oán
Dĩ trực báo oán, dĩ đức báo đức.
Lấy chính trực mà đáp lại sự oán nghịch, dùng ân đức để báo
đáp ân đức.
- Hiến Vấn - Chương 14.34
Có người hỏi Khổng Tử: “Lấy ân đức để báo đáp oán hận, như vậy
có nên chăng?” Khổng Tử đáp: “Vậy, lấy gì để báo đáp ân đức? Cần
phải lấy công bằng, ngay thẳng để báo đáp oán hận, dùng ân đức để
báo đáp ân đức.”
Khi mọi người khen ngợi một người có tấm lòng lương thiện,
thường nói: “Người này có thể lấy đức báo oán.” Ngược lại, đối với
một người vong ân phụ nghĩa, thì mọi người sẽ nói: “Người này khẩu
phật tâm xà, chắc chắn sẽ lấy oán trả ơn, là lấy oán báo đức”.
“Lấy đức báo oán” nghe thì rất hay, nhưng làm thì vô cùng khó
khăn, thậm chí có thể nói là phi hiện thực. Một người làm tổn thương
bạn, làm cho bạn oán hận, bạn còn lấy ân đức để đối xử với người
đó, khó có thể chấp nhận điều này. Cho nên, Khổng Tử đã không
đề xướng “lấy đức báo oán”, do đó, ông đã dùng ngữ khí phản vấn
để phủ định quan điểm của người đặt ra câu hỏi: “Vậy, lấy gì để báo
đáp ân đức?”
Khổng Tử không đề xướng “lấy đức báo oán”, là bởi vì ông biết
làm được điều này rất khó, đồng thời, một khi “lấy đức báo oán”
