Đặc biệt nên xem huyền thoại về Haïyas (Haida texts [Văn bản tiếng Haida], Jesup,
VI, số 83, Masset): Haïyas mất “thể diện” trong một canh bạc và chết vì thế. Các chị và các
cháu của ông ta để tang, tổ chức một potlatch để trả thù và Haïyas sống lại.
Về vấn đề này, có lẽ nên nghiên cứu cờ bạc: Ngay cả trong các xã hội của chúng ta, nó
không được xem như là một hợp đồng, mà như là một tình trạng trong đó có sự cam kết dựa
trên danh dự và trong đó người ta phải giao nộp các của cải mà đáng ra người ta có thể không
giao nộp. Cờ bạc là một hình thức của potlatch và của hệ thống quà tặng. Sự lan rộng của nó
ngay cả ở Tây-Bắc châu Mỹ là đáng chú ý. Mặc dù người Kwakiutl biết đến nó (xem
Ethnology of the Kwakiutl, tr. 1394, mục từ ebayu: Con súc sắc (?), mục từ lepa, tr. 1435, đối
chiếu với lep, tr. 1448, “potlatch thứ hai, nhảy múa”; đối chiếu với tr. 1423, mục từ
maqwacte), dường như nơi tộc người này nó không đóng một vai trò có thể so sánh với vai trò
mà nó đóng nơi người Haida, người Tlingit và người Tsimshian. Những tộc người này là
những con bạc thành cố tật và chơi liên miên. Xem các miêu tả lối đánh bạc bằng que nơi
người Haida: Swanton, “Haida” (Jesup Expedition [Thám hiểm Jesup], V, I), tr. 58 và tt, tr.
141 và tt, về các “con bài” và tên gọi); người Tlingit cũng có lối đánh bạc đó, được miêu tả
với tên gọi của các que: Swanton, Tlingit, tr. 443; nơi người Tlingit, que naq thông thường
(tức con bài ăn) tương đương với que djil nơi người Haida.
Có nhiều truyền thuyết về các canh bạc, về các thủ lĩnh đã mất tất cả do đánh bạc. Một
thủ lĩnh Tsimshian đã mất ngay cả con cái và cha mẹ của mình: Tsimshian Mythology [Huyền
thoại Tsimshian] tr. 207, 101; xem Boas, svd, tr. 409. Một truyền thuyết của người Haida kể
chuyện một canh bạc toàn bộ của người Tsimshian chống lại người Haida. Xem Haida Texts
and Myths, tr. 322. Xem cùng truyền thuyết: Các canh bạc chống lại người Tlingit, sđd, tr. 94.
Ta sẽ tìm thấy một danh mục các chủ đề thuộc loại này trong Boas, Tsimshian Mythology, tr.
847 và 843. Lễ nghi và luân lý muốn rằng người thắng phải để cho người thua cũng như vợ và
con cái người này được tự do, Tlingit Myths and Texts, tr. 137. Không cần phải nhấn mạnh đến
sự giống nhau của đặc điểm này với các truyền thuyết châu Á.
Vả lại, ở đây có những ảnh hưởng châu Á không thể chối cãi được, về sự phát triển của
các trò chơi may rủi châu Á ở châu Mỹ, xem công trình nghiên cứu xuất sắc của E.B. Tylor
“On American Lot-games, as evidence of Asiatic Intercourse” [Về các trò chơi rút thăm ở
châu Mỹ, như là bằng chứng hiển nhiên của quan hệ với châu Á, trong Internationales Archie
für Ethnographie [Tư liệu lưu trữ quốc tế về dân tộc chí], 1896, tr. 55 và tt.
