sĩ, biết đối xử đẹp đẽ và trả thù lao xứng đáng đối với những người hợp tác,
có nhiều sáng kiến, và biết tán thành sáng kiến của người khác.
Cuộc sống của tờ Phụ Nữ Tân Văn tính ra chỉ có 5 năm, nhưng những
gì mà tờ báo này đạt được quả thật vượt cao hơn nhiều tờ báo khác sống lâu
hơn nó. Và tuy đã đình bản rồi, tờ Phụ Nữ Tân Văn vẫn còn để lại nhiều
cảm tình cho độc giả.
*
Làng báo Việt Nam trong thời kỳ phôi thai lệ thuộc vào thực dân Pháp,
tính từ Gia Định Báo tới Phụ Nữ Tân Văn, tuy còn non yếu nhưng cũng đã
mang nhiều sắc thái độc đáo và hứa hẹn nhiều triển vọng về mọi mặt. Những
nhà khảo sát báo chí sau này đều nhận thấy rằng trong giai đoạn khai sinh
mà báo chí Việt Nam đã tiến mau với những thành quả như vậy là điều khả
quan hơn cả sự ước mong của những người làm báo thời đó.
Về phương diện chính trị, báo chí nước ta trong suốt tiến trình đầu đã
thành công trong việc gióng lên những nguồn tư tưởng khơi động dư luận,
làm ý thức dân tộc có cơ bùng dậy. Mặc dầu có một vài tờ báo đi ngược lại
chiều hướng này, đa số các báo còn lại đã đóng được vai trò của mình tuy
không trọn vẹn nhưng cũng khá tốt đẹp. Sự hoàn hảo trong vai trò của báo
chí mang tính chất tương đối xét vì hoàn cảnh lúc đó đã không thuận lợi lại
còn gây nên nhiều trở ngại. Thế mà báo chí đã can đảm chấp nhận thử thách,
bền chí bước đi qua chông gai nguy hiểm để đi tới mục đích thì đó là một
điều đáng thán phục. Trong một bối cảnh chính trị và lịch sử bất lợi của thời
lệ thuộc, những người làm báo bất cứ xứ nào dù có tài giỏi đến đâu cũng
không thể làm hay hơn được.
Bỏ qua phương diện chính trị, mọi người khảo sát báo chí đều có đồng
quan điểm rằng báo chí Việt Nam đã thành công vượt bực về phương diện
văn học. Trong phong trào cải tiến nền văn học quốc ngữ, báo chí đã đi tiên
phong với vai trò khai phá, nuôi dưỡng, tăng cường và củng cố cuộc cách
mạng văn chương, đưa tiếng Việt lên địa vị ngày nay. Công lao đó của báo
chí cần phải được mọi giới của thế hệ sau tuyên dương và ghi nhớ. Ngoài ra,
